Asya’da bir Türk kardeş savaşı tarihi Karluklar… 665-1300

753 yılında Tun Bilge Yabgu Karlukların başına geçti.
Önceden “Kül-Erkin” unvanını taşıyan Üç Karluk beyi bu tarihlerde “Yabgu” unvanını almış ve kuvvetli bir orduya sahip olmuştur.
İlk başkentleri su ırmağı yerleşim yeri Suyab’dır, Tūrgeš Suyāb , Suyāb, Suìyè, Suiyeh ayrıca Ordukent adı ile tanınmış, günümüzde ismi Ak-Beşim, tarihi İpek Yolunda Kırgızistan başkenti Bişkek’in 60 km kuzeydoğusunda ve Tokmok’ın 6 km güneydoğusunda, Çuy Vadisinde konumlanan tarihi bir şehirdir.
Çuy Vadisi, kuzey Kırgızistan ve güney Kazakistan arasında Çuy Nehrinin baştan sona aktığı 15 ile 100 km arasında değişen genişlikte, kuzeybatı yönünde v-biçiminde açılan dağlar arasındaki çukurca bir arazi veya geçit, koyaktır.
Vadi, nehrin hem Kırgızistan, hem de Kazakistan tarafında tarımcılığa çok elverişlidir. Bu özelliklerinden dolayı, değişik çağlarda değişik uygarlıklara ev sahipliği yapmış bereketli bir ovadır.
Göçebe Türk boyları tarafından dikilmiş, Kırgızistan’daki balbalların hemen hepsi bu vadidedir.
Absu; “Sümer ve Akad mitolojisindeki yeraltı tatlı su okyanusuna verilen isimdir”

Onoklar soyundan gelen Karluklar Türgiş Devleti’ni bertaraf ederek Batı Türkistan’da devlet kurdular. Karluklar Talas Muharebesi’ne kadar Karluk Devleti olarak devam etti.
Daha sonra Karahanlılar’a dönüştü.
İslamiyeti kabul eden ilk Türk topluluğudur. Divân-ı Lügati’t-Türk’te; “Göçebe Türklerden bir bölük adıdır. Oğuzlardan ayrıdırlar. Oğuzlar gibi Türkmen’dirler.”

Uzun bir süre Çin’e bağlı olarak yaşayan Karluklar’ın 682’den sonra yeni kurulan İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı’na tabi olmuşlardır. 711 yılından sonra Kapgan Kağan idaresine başkaldıran Karluklar, 714’te Çin İmparatorluğu’na bağlılıklarını bildirdiler. 720 yılına kadar Karluklar ile Göktürkler arasında mücadele devam etti. Bilge Kağan’dan sonra Göktürkler’in gücünü yitirmeye başlamasından sonra Uygurlar, Basmıllar ve Karluklar birleşerek Göktürk yönetimiyle ortak mücadeleye giriştiler. Göktürk kağanını öldürdükten sonra Basmıllar’ın önderini kağan olarak seçtiler. 744 yılında da İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı tamamen ortadan kaldırdılar. Aynı yıl Karluklar ve Uygurlar birleşerek Basmıllar’ın liderini öldürmüşler ve Uygur Kağanlığı kurulmuştur. Ancak 746-747 yıllarında Uygurlar’a saldıran Karluklar yenilgiye uğrayarak Türgişlere sığınmıştır. Takriben 759 yılına kadar bazen kendi başlarına, bazen de Basmıllar ve Türgişler ile birleşerek Uygurlar’a saldırsalar da yenilgiye uğratılmışlardır. 751 yılında gerçekleşen Talas Muharebesi’nde Abbâsîler’in yanında yer aldılar.[8] 766 yılında, dağılan Türgişlerin önemli şehirlerini aldıktan sonra Batı Türkistan’da başkenti Balasagun olan bağımsız hakanlık kurdular. İlerleyen yıllarda Kaşgar ve Fergana gibi önemli şehirleri ele geçiren Karluklar, Oğuzlarla birlikte Peçenekler’i yenilgiye uğrattılar. 791 ila 812 yıllarında gerçekleşen savaşlarda Uygurlar’a yenilerek bir kısım topraklarını kaybettiler. İlerleyen yıllarda kuzeyden Kırgızlar, doğudan Uygular ve güneyden de Abbâsîler ile mücadele sonucu Karluklar 9. yüzyılın ikinci yarısından itibaren zayıflamaya başladı. 893 yılında Seyhun’un doğusuna sefer düzenleyen Sâmânîler, Karluklar’ı ağır bir yenilgiye uğratarak Talas’ı ele geçirdi. Devamında Oğuzlar ve Yağmalarla savaşan Karluklar devleti, 943 yılında gerçekleşen Karahanlı saldırısında yıkıldı.
.
.
.
.
.