ev / genel / BATI ANADOLUDA TRAKYEN-TRUVALI BİR TÜRK KRALI: TARKAN

BATI ANADOLUDA TRAKYEN-TRUVALI BİR TÜRK KRALI: TARKAN

MÖ 1315-1190 tarihlerinde batı Anadolu da hüküm süren başkenti Apasa (Efes) olan ÖnTürk Trova/Truva uygarlıklarından birisi de Mira Krallığıdır.
İzmir Nif Dağı Karabel kaya kabartması anıtındaki yazıttaki atıf “Mira Kralı Tarkasnawa” şeklinde okunmuştur.
Mira krallığının başkenti Apasa Türkçe kökenli sözcüktür. Apa: Türkçede, Aparmak (ele geçirmek, kurtarmak, hakim olmak) anlamına gelmektedir. Azerbaycan Türkçesinde halen bu Türkçe sözcük kullanılmaktadır.
İzmir Nif Dağı Karabel kaya kabartması anıtındaki yazıt “Mira Kralı Tarkasnawa” şeklinde okunmuştur.(David Hawkins (1998). Tarkasnawa, King of Mira (İngilizce). Anatolian Studies, Vol. 48.)
Kral ismi olan Tarkasnawa Türkçe kökenli olup; Tarkan, Türkçede komutan anlamında ünvan olarak kullanılmaktadır. İlgili yazıttaki taş kabartmadaki kral betimlemesi Türk hakimiyet sembolü olan yay ve başında sivri silindir külah şeklinde İskit Saka Türk başlığı ile resmedilmiştir. Bahse konu başlık Ahameniş kayıtlarında Sakâ Tigrakhaudâ Türk başlıklı Sakalar, sivri şapkalı okçular olarak adlandırılırlar.
Bahse konu Yazıtın en tatminkar tercümesi 1998 yılında David Hawkins tarafından şu şekilde verilmiştir:
Mira (ülkesi) kralı Tarkasnawa,
Mira ülkesi kralı Alantalli[‘nin oğlu],
Mira ülkesi kralı …’nin torunu.
Bir başka okuma da ise:
(Kral) Tarkasnawa, <toprak> Mira’nın kralı,
KUŞ-li(?)’nin [oğlu], diyarın kralı Mira, torunu
[ … ] ülkesinin kralı Mir.
Olarak okunmaktadır.
İkinci okumada geçen Kuş-Li ismi Türkçe olup; kuş anlamındadır. Hindistan da Kuşhan ismi ile anılan hükümdarlıkla aynı anlamdadır. Kuşhan devleti de İskit Saka Türklerinin Hindistan da bulunan bir kolu idi. Kuşanlar, Hindistan’ın kuzeyinde M.Ö. 2. yüzyılın ikinci yarısında hüküm sürmüş bir hanedanlıktır.
Tarkasnawa ismi Boğazköy’de bulunmuş Hitit dokümanları ve mühürlerinden de bilinmektedir. Mira ülkesi o dönem Hititlere bağlı bir vassal krallıktır ve kral Alantalli’nin Hitit kralı IV. Tuthaliya ile çağdaş olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla Alantalli’nin oğlu Tarkasnawa, Tuthaliya’nın son yılları ve/veya II. Suppilulima dönemine, yani MÖ 13ncü yüzyıl sonlarına tarihlenebilir.Tarkasnawa , Mira Krallığı’nın hükümdarıydı ve MÖ 1350 dolaylarında Batı Anadolu’da bir Tunç Çağı krallıkları konfederasyonu olan Arzawa’nın son bağımsız krallarından biriydi. Muhtemelen Kral Alantalli’nin oğludur.(Hawkins, JD (1998). “Tarkasnawa Mira Kralı ‘Tarkondemos’, Boğazköy Mühürleri ve Karabel” . Anadolu Araştırmaları . 48 : 1–31)
Alantalli ismi de Türkçe kökenli olup; Türkçe, “alan” fetheden hükümdan anlamındadır.
Karabel anıtının yaklaşık 100 metre kadar kuzeyinde ona benzer başka bir rölyef (Karabel B) ve iki ayrı hiyeroglif ile yazılmış yazıt (Karabel C1 ve C2) bulunmaktaydı.
Bu üç eser 1977 ile 1982 yılları arasında bir zamanda yol açma çalışmaları sırasında tamamen tahrip edilmiştir. Daha aşınmış durumda olan ikinci rölyefte de mızrak ve muhtemelen bir yay taşımakta olan bir figür bulunmaktaydı. Yanındaki aşınmış yazıtta sadece “kral” kelimesi okunabilmiştir.
Diğer iki yazıt da ikinci rölyefin bir kaç metre kuzeyinde aynı kaya üzerinde bulunmaktaydı. Bunlardan daha okunaklı olan C1 kısmen “Kral Tarkasnawa” olarak okunabilir. C2 yazıtı ise daha da az okunaklı olmakla beraber üç satırlık yazıtın ilk satırı muhtemelen gene Kral Tarkasnawa ve Kral Alantalli’nin ismini içermektedir.
“Tarkondemos mührü” olarak da bilinen Tarkasnawas Mührü, üzerinde Hitit çivi yazısı ile “tar-kaš-ša-na-wa” yazmaktadır.
Fatih Mehmet Yiğit
İlgili yayınlar:
Güterbock, H. “Das dritte Monument am Karabel,” IstMitt. 17, 1967: 63–71.
Hawkins, J.D. “Tarkasnawa King of Mira,” AnSt 48, 1998: 1–31.
Kohlmeyer, K. “Felsbilder der hethitischen Großreichszeit,” Acta Praehistorica et Archaeologica 15, 1983: 7–154 (12–28).
Resim kaynakları:
Tayfun Bilgin, 2012
Kurt Bittel, Die Hethiter, München, 1976.
Gertrude Bell, 1907, University of Newcastle Gertrude Bell Project (www.gerty.ncl.ac.uk)
Kay Kohlmeyer, 1983.
J. David Hawkins, 1998.(https://www.hittitemonuments.com/karabel/index-t.htm)

.

https://www.academia.edu/88291506/TRUVALILARIN_T%C3%9CRKL%C3%9C%C4%9E%C3%9C_VE_T%C3%9CRK_BATI_ANADOLUDA_TRUVALI_B%C4%B0R_T%C3%9CRK_KRALI_TARKAN?fbclid=IwAR3ncIahyFm2Cis2wpe-o9JFiKZO3Zpbwg6BLE3-VnHaxgFRTJX1kSen7WU

.
.
.
.
.
.
.

Hakkında Türk Bilimi