Erivan’da İslamiyet tarihi ve camiler

.
Bölgedeki hakimiyet M.Ö 3. ve M.S.4 yıllarında Alban Türklerine aittir.. Alban Türkleri’nin inançları hakkında tam bir bilgi yoktur.. M.S. ilk yıllarında Hıristiyanlık doğmuş ve etkisini genişletmektedir, bu dönemden sonra Hıristiyan inanç yönetimleri bölgeye hakim olmuştur..
.
400 yıllarından sonra Hıristiyan yönetimler küçük bölgesel hakimiyetlerdir.
.
600 yıllarından sonra İslamiyetin doğuşu ile Araplar bölgeye hakim olma girişimlerinde bulunmuşlardır.
.
1000 yılları bölgede Selçuklu hakimiyeti dönemi.
.
1500 yılları Erivandaki Müslüman yönetimler:
Erivan bölgesine Müslüman Arap baskınlarından sonra Türk yönetimleri hakim olmuştur, sırasıyla Selçuklu ve Osmanlı yönetimlerinin yanında bağımsız bölge yönetimleri de kurulmuştur.

Safevi Hanedanlığı 1501-1736, Afsharid Hanedanı 1736–1796, Zand Hanedanı 1751-1794 ve Qajar Hanedanlığı 1789-1925
.
1582 Rus-İran Savaşı sonucunda Ruslar Erivanı isgal ettiler, 1582 yılında Osmanlı Türkleri tarafından inşa edilen kalenin ana camii, Rus komutanı, General İvan Paskevich emri doğrultusunda Ortodoks kilisesine dönüştürüldü. Kilise 6 Aralık 1827 tarihinde kutsallaştırıldı ve Tanrı’nın Kutsal annesi Şefaat Kilisesi adı verildi.

.
1869 verilerine göre, Erivan vilayetinde bulunan Erivan ilçesinde toplam 60 cami vardı.
Ivan Chopin’e göre, ondokuzuncu yüzyılın ortalarında Erivan’da sekiz cami vardı:
(Kale’de) Abbas Mirza Cami
(Kale’de) Muhammed Han Camii
Zali Han Camii
Novruz Ali Beg Camii
Sartip Han Camii
Hüseyin Ali Han Cami (Gök cami)
Hacı İmam Vardi Camii
Hacı Cafer Bey Camii (Hacı Nasrollah Bey)

Bunlardan bugün sadece Gök Camii ayakta kalmıştır.
.
1828 Kaçarlar 22 Şubat 1828 tarihli Türkmençay Antlaşması ile 4. Maddesi gereğince Revan Hanlığı üzerindeki hak talebinden vazgeçmşitir. 21 Mart 1828’de reorganize edilen idari birime Ermeni Oblastı adı verilmiştir.

1850’da Erivan Guberniyası kurulmuştur
.
1910 yılında Ermeni diline çevrilen Kur’ânın ilk basılı versiyonu 1910 ve 1912 yılında ortaya çıktı Fransız versiyonunda yayınlandı. Her ikisi de Batı Ermeni lehçesinde idi.
Kur’an’ın yeni bir çevirisi Doğu Ermeni lehçesi yardımıyla başlandı. Çeviri, Farsça’dan Edward Hakhverdyan tarafından üç yıl içinde yapıldı.
.

1914 Osmanlı ile Rus devleti arasında çok uzun savaşlar yaşanmıştır, Ruslar bölgedeki Ermenileri Osmanlılara karşı kışkırtmışlar ve silahlandırmışlardır, bunun akabinde Ermeniler ayaklanmış birçok Türk köyünü tamamen katletmiş ve yok etmişlerdir, bu hadiselerden sonra Osmanlı Ermeni tehcirini yaparak iki halkı bir birinden uzaklaştırmıştır, bu olaylarda katledilen Türkler olmasına rağmen Ermeni Soykırımı olarak gösterilmiştir.
.
1918 Rus- Türk Kafkas Savaşı sonrası kurulan Ermenistan devleti
.
1820 Rusların Kominist dönemi dinsizlik dönemidir, Kominist yönetim döneminde her dinden inanç evleri çoğunlukla yıktırılmıştır.
.
2007 yılında yeni bir çeviri yapıldı, Bir Arabologist grubu çeviri konusunda yardımcı oldular. Kur’an’ın 30 bölümünün her biri Tahran tarafından okundu ve Kuran Araştırmaları Merkezi tarafından onaylandı.
Tercüme edilen eserin 1000 kopyasının basımı 2007 yılında yapıldı.
.
Kayda değer Ermeni Müslümanlar
Muhammed Beg
Karaçay Han
Ali ibn Yahya al-Armani
Badr al-Jamali
El-Afdal Shahanshah
.
Günümüzde Ermenistan – Azerbaycan arasında sınır sorunları vardır, Ermenistan Azerbaycan’a ait olan Karabağ’ı işgal etmiştir, İran – Azerbaycan arasında Güney Azerbaycan’ın İran’a verilmesi nedeniyle kırılgan konumdadır, İran – Ermenistan ilişkileri ileri seviyededir ve Ermenistan’daki İslami yapının bu günkü bağı İran’dır.
.
.
.