GELİBOLU OSMANLI TERSANELERİ VE PİRİ REİS MEKTEPLİ Mİ İDİ YOKSA ALAYLI MI İDİ

Türk Bilimi 15 Aralık 2022 genel, SEÇTİKLERİMİZ, TARİH, Türk Bilgeler tarihi yorum Yap 1,375 Görünümler

Osmanlı’da iki yetki sınıfı oluşmuştur, Mektepliler ve Alaylılar.
Osmanlı’nın en önemli teşkilatı olan orduda her iki sınıfın yetkili insanları var idi. Araştırma konumuz Osmanlı’nın en tanınmış haritacı denizcisi olan Piri Reis mektepli mi yoksa alaylı mı bu konuda herhangi bir kayıt yok… eldeki bilgiler Piri Reis’in alaylı olduğu yönünde..
Ayni dönemde Gelibolu Osmanlı tersanesinin olduğu yerdir ve Piri reis böyle bir yerde çocukluğunu yaşamış, daha doğrusu gemi yapılan yerde çocukluğu geçmiş, belkide bu gemi yapımcılarının arasında oyunlar oynamış ve denizlik sevdasını oluşturmuş olmalıdır.
Osmanlı devletinde denizclik-bahriye okulu tarihine baktığımızda 1773 yılının başlangıç yılı olarak bilinmektedir, halbuki Osmanlı denizcilik tarihi çok daha erken tarihlerde başlamıştır.

1323 Osmanlı Donanması (Donanma-yı Humâyûn), Osmanlı Devleti’nin askerî deniz gücü. XIV. yüzyılda kuruldu.
Osmanlı Devleti, 1323 yılında Karamürsel’i fethederek denize ulaştı, Kara Mürsel Bey komutasında ilk donanma oluşturuldu ve Kocaeli’nde yapılan savaşlarda denizden destek sağlandı.
1327 yılında Karamürsel’de ilk Osmanlı tersanesi kuruldu ve böylece deniz gücünün kurumsallaşma çalışmaları başladı.
Osmanlı donanmasında hiyerarşik sisteme geçildi, ilk Derya Beyi (Donanma Komutanı), Kara Mürsel Bey oldu.
.
1337 İZMİT KAZANIMI DENİZ VE KARA BİRLİKTELİĞİ TERSANE İZMİT’E TAŞINDI
Kocaeli ele geçirildi; böylece 1353 yılında gerçekleşecek olan Rumeli’ye geçişin önü açıldı.
.

1350 GELİBOLU AVRUPA KARA VE DENİZ KAZANIMI TERSANE GELİBOLU’YA TAŞINDI
Kaptan-ı derya (Kapitan-i Derya), Osmanlı İmparatorluğu’nda donanma komutanlarına verilen addır.
Saruca Paşa (d. ? – ö. 1392, Gelibolu) Osmanlı devlet adamı ve ilk deniz gücü komutanı.
1390’da I. Beyazid tarafından Gelibolu sancakbeyliğine atanmıştır. Bu görevi sırasında Osmanlı donanmasının kurulmasını sağlayan kişi olmuştur. Bu nedenle bazı tarihçiler onu ilk kaptan-ı derya olarak nitelendirirler. Bu görevde iken Çanakkale Boğazı’nı tahkimini sağlamış ve Gelibolu kalesini yeniden yaptırmıştır. Gelibolu tersanesini 60 gemiden oluşan ilk Osmanlı donanması filosu yaptırıp denize indirmiş ve bu donanma ile Ege Denizi’nde seferlere çıkmıştır. Eğriboz ve Sakız adalarına ve Doğu Yunanistan sahillerine deniz akınları düzenlemiştir.
Bizans döneminde merkezi bir kent görünümüne kavuşan Gelibolu, Osmanlılar’ ın fethinden sonra daha da önem kazanmış ve Türkler’ in Avrupa ile ilişkilerinden bir merkez olarak kullanılmıştır.
Osmanlı’nın Venedik iş birliği bu tarihte başlar, Osmanlı’nın Gelibolu’ya geçişi ve Gelibolu tersaneleri başlangıcıdır, bu tarihten Osmanlının yıkılmasına kadar olan tarih süresinde Gelibolu önemini korumuştur.

Düzenli ve ilk büyük Osmanlı tersanesi 1390 yılında Yıldırım Bayezid döneminde yapımına başlanan Gelibolu Tersanesidir. Bu tersane, Tersane-i Amire kurulana kadar Osmanlının en önemli deniz üssü olmuştur, erken dönemde Osmanlı donanmasının ana deniz üssü ve cephaneliği, 1377’de kesin olarak Osmanlılar tarafından işgal edilen Gelibolu’daydı.

Osmanlı’nın donanma ve deniz savaşları tarihinin merkezi Gelibolu olmuştur, Timur-Yıldırım arasındaki savaş sonrasında ilk deniz antlaşması yine Gelibolu’da 1403 yılında yapılmıştır, Gelibolu Osmanlı’nın ilk yıllarında birkaç defa el değiştirmiştir, Osmanlı’nın Karadeniz’deki savaştığı tek ülke Rusya’dır, diğer bütün deniz savaşları Akdeniz’de olmuştur, bu bakımdan Gelibolu Tersaneleri Osmanlı denizciliğinin merkezidir, Gelibolu deniz gücü Osmanlının yükseliş devrindeki gücüdür .

Osmanlının Deniz savaşları 1416 da Gelibolu bölgesinde Venedikliler ile başlar.
1416 Gelibolu Savaşı (1416), 1415-1419’da bir deniz çatışması.
1422 Selanik Kuşatması (1422–1430), Venedik’in 1423’ten itibaren aktif olması, Selanik’in Osmanlılar tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanır.
1463 Negroponte, Limnos ve Arnavutluk Veneta’nın Osmanlılar tarafından ele geçirilmesi, Birinci Osmanlı-Venedik Savaşı (1463-1479)
1499 Mora’daki (Mora) Venedik kalelerinin Osmanlılar tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanan İkinci Osmanlı-Venedik Savaşı (1499-1503)
1537 Üçüncü Osmanlı-Venedik Savaşı (1537-1540), Tinos, Sporades ve Mora’daki Venedik kaleleri Osmanlıların eline geçmesi.
1570 Dördüncü Osmanlı-Venedik Savaşı (1570-1573), Kıbrıs’ın fethi ve donanmasının İnebahtı 1571 Muharebesi’nde yenilmesi.
1645 Beşinci Osmanlı-Venedik Savaşı veya Girit Savaşı (1645-1669) Girit’in Osmanlılar tarafından ele geçirilmesiyle sonuçlanır.
1684 Altıncı Osmanlı-Venedik Savaşı veya Morea Savaşı (1684-1699), Doğu Akdeniz’deki Osmanlı hakimiyetinin sona ermesi.
1714 Yedinci ve son Osmanlı-Venedik Savaşı (1714-1718), Mora’nın (Mora) ve Tinos ve Aigina’nın Osmanlılar tarafından yeniden ele geçirilmesiyle sonuçlanır.
https://en.wikipedia.org/wiki/Ottoman-Venetian_wars

İstanbul’daki bahriye-denizcilik okulu ise 1773 tarihinde açılmıştır, bu tarih öncesinde yetişen denizciler Alaylı denizciler olarak tanımlanır, halbuki Tersaneler aslında okuldur, hem de çekirdekten yetişme okul, lakin okul olarak tanımlanmamaktadır, işte bunun için Piri reis; bir yönüyle okullu, diğer yönüyle alaylıdır..

Osmanlı bahriye okulları tarihi şöyledir.:
Mühendishane-i Bahr-i Hümâyun, 1773
Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn, 1795
Hendese-i Mülkiye, 1883
Mühendis Mekteb-i Âlîsi, 1909
Yüksek Mühendis Mektebi, 1928
İstanbul Teknik Üniversitesi, 1944
.
.
.