Güneybatı Kafkas Cumhuriyeti veya Kars Cumhuriyeti 17-18 Ocak 1919-19 Nisan 1919

Türk Bilimi 9 Mart 2020 Beylikler-Hanlıklar, genel, TARİH, Türk Devletler tarihi yorum Yap 4,082 Görünümler

.
Güneybatı Kafkas Geçici Hükûmeti (Osmanlı Türkçesi: Cenub-ı Garbi Kafkas Hükümet-i Muvakkate-i Milliyesi / Cenub-ı Garbi Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi), 17-18 Ocak 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Büyük Kars Kongresi’nin sonucunda kurulan ve 12 Nisan’da İngilizlerin Kars’ı işgal etmeleriyle son bulan geçici hükûmet.
Elviye-i Selâse’nin tamamını kapsamakta birlikte Kars (Hükûmet merkezi), Batum, Ahıska, Ahılkelek, Artvin, Ardahan, Acara, Posof, Çıldır, Göle, Oltu, Karakurt, Sarıkamış, Karapınar, Kağızman, Kulp, Iğdır, Serdarabat, Aralık, Nuraşen, Nahçıvan, Culfa ve Ordubad gibi yerleri kapsamaktaydı.
Güneybatı Kafkas Cumhuriyeti veya Kars Cumhuriyeti adlarıyla da bilinir.

Kuruluşu
9 Ekim 1918’de Ahıska Hükümet-i Muvakkatası, 3 Kasım’da Aras Türk Hükûmeti, 5 Kasım’da Kars İslam Şurası kurulmuştur. 15 Kasım’da Birinci Kars Kongresi düzenlenmiş ve sekiz kişilik Muvakkat Heyeti seçilmiştir. 30 Kasım’da İkinci Kars Kongresi (Kars İslam Şurası Büyük Kongresi) düzenlenmiş ve Millî Şura Hükûmeti kurulmuştur. Aras ve Ahıska’daki hükûmetlerini birer şubesi sayarak Millî Şura Hükûmetine katılmıştır.

I. Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi, Osmanlı Devleti ordusu birliklerinin Güney Kafkasya’dan çekilmesini öngörmüştür. Osmanlı Devleti bu hükme uyarak 4 Aralık 1918 tarihinde askerlerini 1877 yılından önceki Rusya sınırına aynı uzaklıktaki yere çekecektir. Fakat Kars’tan askerlerini 2 ay sonra çekme kararı almıştır.

Bu kararın nedeni halkın bölgede bir hükûmet kurmasına zaman vermektir. Çünkü askerlerin geri çekilmesi ile Elviye-i Selase denen Kars, Batum ve Ardahan, Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti işgaline açık bir hale gelecektir. Bunun üzerine 29 Ekim 1918 tarihinde Ahıska ve Ahılkelek çevresinde Ahıska Hükümet-i Muvakkatası (Ahıska Geçici Hükûmeti), 3 Kasım 1918 tarihinde Emir Bey Ekberzâde başkanlığında, merkezi Iğdır olmak üzere Aras Türk Hükümeti ve 5 Kasım 1918’de Kepenekçi Emin Ağa (Emin Ağa Borçalı) ve Piroğlu Fahreddin Bey başkanlıklarında merkezi Kars olmak üzere Kars İslâm Şûrası kurulmuştur. 30 Kasım 1918 tarihinde Kars’ta toplanan kongrede bu üç hükûmet Kars Millî İslâm Şûrası Merkez-i Umumisi adı altında birleşmiştir. Başkanlığına Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. 60 yöresel temsilcinin katıldığı bu kongre ile Kars, Oltu, Kağızman, Igdır, Sarıkamış, Ardahan ile Türklerin veya Müslümanların yaşadığı Ahılkelek, Ahıska ve Batum gibi şehirlerde yaşayan halk örgütlenmiştir. 17 Ocak 1919 ve 18 Ocak 1919 tarihlerinde Dr. Esat Oktay Bey başkanlığında Kars’ta toplanan kongreye 131 temsilci katılmış ve kongrede Kars Millî İslam Şûrası’nın adı Cenûb-i Garbî Kafkas Hükûmet-i Muvakkata-i Milliyesi (Güneybatı Kafkasya Milli Geçici Hükûmeti) olarak değiştirilmiştir. Başkanlığına yine Cihangirzade İbrahim Bey seçilmiştir. Bu geçici hükûmet, 18 maddeden oluşan anayasası ve yeşil ve kırmızı zemin üzerinde bulunan ay-yıldızlı bayrağı kabul edip; 12 üyeli bir bakanlar kurulu ve halkın oyu ile seçilen 131 milletvekilli bir parlamento kurmuştur. 25 Mart 1919 tarihinde bu meclis Cenûb-i Garbî Kafkas Hükümet-i Cumhuriyesi adını almıştır. Hükûmet Kars’ın dışında Artvin, Ardahan, Batum, Gümrü, Sarıkamış, Nahcivan, Ordubad ve Iğdır’ı sınırları içinde saymıştır.

Yıkılışı
12 Nisan’da İngilizlerin Kars’ı işgal etmiştir.
Bölgede bulunan İngilizler, yerel hükûmetin çalışmalarına bir süre göz yumdular.
Ancak 19 Nisan 1919’da Kars’ı işgal ederek hükûmetin varlığına son verdiler.
Hükümetin 12 üyesini tutuklayarak önce Batum’a, sonra da Malta’ya sürdüler.

Malta Sürgünü
Malta’ya sürgüne gönderilen isimler aşağıdaki gibidir.

Malta Sürgünleri
# İsim Sürgün Tarihi Sürgün No Görevi
1 Cihangirzade Aziz Bey 2 Haziran 1919 27 19 Adalet Bakanı
2 Alibeyzade Mehmed Bey 2 Haziran 1919 27 16 Kars Valisi
3 Cihangirzade Hasan Han 2 Haziran 1919 27 18 Savunma Bakanı
4 Cihangirzade İbrahim Bey 2 Haziran 1919 27 17 Cumhurbaşkanı
5 Mehmetoğlu Muhlis Bey 2 Haziran 1919 27 27 PTT Genel Müdürü
6 Matvey Radjinski 2 Haziran 1919 27 25 Rus Şura üyesi
7 Musa Salah Bey 2 Haziran 1919 27 20 Polis Müdürü
8 Pavlo Camusev 2 Haziran 1919 27 14 Rum Şura Üyesi
9 Tevhidüddin Mamiloğlu 2 Haziran 1919 27 22 Emniyet Müdürü (Orenburglu Kazak Türkü)
10 Stefani Vafiades 2 Haziran 1919 27 26 Rum Şura Üyesi, Sosyal Yardım Bakanı
11 Yusufoğlu Yusuf Bey 2 Haziran 1919 27 21 Şura Üyesi, Gıda Bakanı
.
İngilizlerin Ermenilere devrettiği Kars, 1920 sonbaharında Kâzım Karabekir komutasındaki Türk birliklerinin bölgeyi ele geçirmesine kadar bir buçuk yıl işgal altında kaldı.

Bu devlet Azerbaycan devletinin Nahçıvan özerk bölgesinin öncü görünümündedir.
.
.