Bizans İmparatorunun damadı, Limni Emiri Tajeddin çelebi ve Çarşamba Pazarı

Yeşilırmak nehrinin Samsun bölgesindeki Bereketli Çarşamba ovasının yakın tarihinden notlar.

1140 Bizans İmparatoru tarafından kullanılan Kinte isimli ikmal üssü, John II Komnenos sonraki yüzyılda 1140 Samsun-Limnia Trabzon-Trapezuntine kalesi haline etmişti.
1297’de, Trapezuntine İmparatoru II. John II Grand Komnenos , Limnia’da öldü.
1317 yılında Bryer göre, bu “Amasya’dan piskoposlar iç şehrin haklarını devraldı.”

.
1315 Öte yandan, Spyros Vryonis, 1315’te uzun zamandır devam eden boşluğu doldurmak için atanmış olan Amaseia metropolünün,

1317’de kendi görüşüne giremediğini ve 1317’de onu Limnia’da ikamet etmeye yönelik bir sinodal kararnamesi olduğunu açıklıyor. “Koşullar düzelene kadar ve Türkler Amaseia’ya girmesine izin verir.”

.

1379 VI. İoannis, 1347–1354 arasında Bizans imparatorluğu yapmıştır. “VI. İoannis Kantakuzini kızı Eudokia 8 Ekim 1379 Limnia-Yeşilırmak-Çarşamba-Emiri Tacettin ile evlenmiştir”. Bu dönemde Bizans’ın çöküş dönemidir, Bizans yöneticileri Türk beylik yöneticiler ile işbirliği yapmıştır, bu iş birliği hem Ortodoks kilisesi hem Bizans İmparatorluk yöneticileri tarafından oluşturulmuştur.

.

1384’te bir Limni piskoposuna son atıfta bulunuluyor: hayatta kalan bir belge, piskoposun, Amaseia-Amasya yönetimini ele geçirmeye yöneltildiğini, çünkü metropolün bölgeye giremediğini gösteriyor.

1386’da, Limni’nin emirlerinden Tajeddin çelebi , oğlu Altamur tarafından yönetilmeye başlandı.

1580  Samsun – Limnia,  Trabzon-Trapezuntine kontrolünden çıkmış  ve sonraki yıllarda Türkmen yönetimi olmuştur.
https://en.wikipedia.org/wiki/Limnia_(Pontus)

.

Yaklaşık 12.000 km²’lik bir alana yayılan beylik 1335’e kadar İlhanlı Devleti’ne, sonra Eretna Devleti ve Kadı Burhaneddin Devleti’ne tâbi oldu. 1393’ten sonra ise Osmanlı Devleti’ne bağlandı ve 1425’te tamamen Osmanlı topraklarına ilhak edildi.

Fatih Sultan Mehmed’in Trabzon Rum Devleti’ni ortadan kaldırdığı sıralarda Ordu İli de Osmanlı Devleti’ne bağlandı

Çarşamba tarihi

Çarşamba yöresi, MÖ 4000’lerden itibaren bir yerleşim merkezidir ve Hitit-Frig egemenlikleri altında kalmıştır. Grek kaynaklarına göre Bafra ve Terme ile birlikte, Çarşamba ovasında da MÖ VIII. yüzyılda kadın savaşçılar yaşamıştır.[kaynak belirtilmeli] MÖ 670 yılında Amisos (Samsun) ticaret kolonisi kuran Miletoslu denizciler Yeşilırmak kıyılarına kadar uzanarak buralara sömürge kurdular. Bu sömürgelerden birisi olan Yeşilırmak’a “Iris” Çarşamba’nın güneyinde kurşunlu oymağı ile Ordu mahallesinden oluşan sömürgelerine ‘Miskire’ dediler.
MÖ Vl. yüzyılda Persler’in egemenliğine girer.
MÖ 63 yılında Roma İmparatorluğu’na bağlandı. Roma İmparatorluğu’nun MS 39 yılında ikiye ayrılmasından sonra Bizanslıların (Doğu Roma) egemenliğinde kalmıştır. Bu durum 1200’lere kadar devam etti.
Selçuklu Sultanı II. Kılıçarslan Ülkesini 1185 yılında 11 oğlu arasında taksim ettiğinde yöre Rüknettin Süleyman Şah’ın payına düştü.
Anadolu Selçuklu Devleti’nin dağılmasından sonra Samsun yöresinde “Canik Beyleri” adıyla yeni idari beylikler oluştu. Bunlar beş tanedir ve biri de Çarşamba havalisinde hüküm süren Taceddinoğulları’dır. Çarşamba Canik Beylerinin merkezi durumundaydı. Bu Beyliklerin en kuvvetlisi olan Taceddinoğulları ilçenin bugünkü batı yakasında bulunan Sarıcalı mahallesinde oturur ve hükmederlerdi.
1071 Malazgirt Meydan Savaşı’ndan Sonra Anadolu’ya göç eden Porsukoğulları Çarşamba’ya gelip yerleşmiş ve daha sonra bulundukları yere “Porsuk mahallesi” adı vermişlerdir.
Eskiden şimdiki ilçenin yerinde Sarıcalı mahallesi ile Kuşdoğanlı köyleri bulunurdu.


Burada 1370 yılında büyük bir panayır kurulmuştur. Bu panayır, çarşamba günleri kurulduğu için “Çarşamba Pazarı” denmiştir (Çarşamba ismi buradan gelmiştir).

.

Sarıcalı ve Kuşdoğanlı’nın ilk yerleri Çepnioğulları idi. Sonradan buraya Horasan’dan Türk aileleri yerleştirilmiştir.
1428 yılında Osmanlı İmparatorluğu’na katılan Çarşamba, Yörgüç Paşa, Hoca Ali Paşa ve Hazinedaroğulları tarafından yönetilmiştir.
1870 tarihli Trabzon vilayet salnamesinde Çarşamba kaza olup 119 mahallesi 9200 hanesi ve 32153 erkek nüfusu vardı. Bu nüfusu ile Çarşamba Trabzon vilayetine bağlı Canik sancağının en büyük kazasıdır. Terme, Çarşamba’ya bağlı bir nahiyedir.
1870 Trabzon Vilayet Salnamesi’ne göre Çarşamba içesinde ilçe yönetimi üç meclis tarafından yürütülüyordu bunlar;
1882 Trabzon Vilayet Salnamesine göre Çarşamba Kazasının taşınmaz malları:
Hükümet Konağı, 151 cami ve mescit, 1 türbe, 2 tekke, 21 çeşme, 3 hamam, 4 han, 417 dükkân, 251 değirmen, 1812 fırın, 4 fabrika, 2 köprü, 38 kilise, 13 medrese, 147 Müslüman mektebi, 3 Hristiyan mektebi, 62 Müslüman mezarlığı ve 16 Hristiyan mezarlığı idi.1892’deki yönetsel bölümde Canik sancağı, Trabzon vilayetine bağlıydı. Bu dönemde Trabzon vilayetini; Merkez sancağı, Canik, Lazistan ve Gümüşhane sancakları oluşturuyordu. Canik sancağının toplam 6 kazası sırası ile şunlardı :Merkez, Bafra, Ünye, Fatsa, Terme ve Çarşamba. Ladik, Köprü ve Havza bu dönemde Sivas vilayeti sınırları içerisinde idi. Canik sancağı,1896 ve 1903’teki yönetsel bölünmelerde de 1892’deki konumunu korudu. Canik sancağı, II. Meşrutiyetten sonra Trabzon vilayetinden ayrılarak bağımsız sancak durumuna getirildi. Canik bağımsız sancağının bu dönemde; Merkez (Samsun), Ünye, Bafra, Terme, Çarşamba ve Fatsa olmak üzere toplam 6 kazası vardı. Ladik ile Köprü kazaları ise yine Sivas vilayetine bağlıydı. Canik bağımsız sancağının yönetsel konumu 1918’de de değişmedi.

l. dünya savaşından sonra 1920 yılında Ankara hükümeti tarafından görevlendirilen Osman Ağa, türeyen Rumların ve Ermenilerin dağlarda teşkil ettiği çeteleri imha etmiş bölgede emniyet ve asayişi kısmen sağlamış, bundan sonra da Çarşamba’ya yerleşim için göçler başlamıştır.
Çarşamba ilçesi, Trabzon iline bağlı Canik (Samsun) sancağının ilçesi olarak kurulmuş, Samsun bağımsız il olunca Samsun iline bağlı ilçe olarak yönetilmiştir.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Çarşamba,_Samsun

Hakkında Türk Bilimi