Türklerin kutsallığı ile ilgili önemli tarihi bilgiler ve sadece Türklerin kullandığı efsane kutsal taş “yada” (YATA(yağmur ata))
Türklerin atalarına, Tanrının yağmur yağdırma gücü verdiğine dair çeşitli söylentiler, Çin, Hristiyan ve İslâm kaynaklarında yer alır.
Yada taşları yumruk büyüklüğünde ve koyu renklidirler. Üzerleri damar damar çizgilidir. Soğukturlar. İçinden sesler gelir fakat içi boş değildir.
Kullanıldıkça zayıflar ve gücü geçer. Özel bir yerde muhafaza edilir ve sık sık ele alınmaz. Sadece gerektiğinde kullanılır. Koruyucu olduğu da söylenir.
Tanrı, Türk kamlara-bilgelere bu taşı armağan etmiştir. Böylece istenildiği gibi yağmur ve kar yağdırılabilir, hava olaylarına tesir edilebilir. Yağmur, kar ve don getirebilir.
Çin kaynaklarına göre Türk şamanları-danışman bilgeleri savaşlarda kar ve yağmur yağdırarak zaferler kazanmışlardır.
İslâm yazarlarına göre Türklerin atası olan Yafes’in babası Türkistan’ı oğluna verir. Yafes, kurak bir ülkede ne yapacağını sorar. Babası da oğluna “yağmur taşı”nın gücünden bahseder ve ihtiyaç duyduğunda Allah’a yağmur yağdırması için dua etmesini söyler ve üzerinde dua yazılmış tılsımlı taşı ona verir.
Bir efsaneye göre “Yada Taşını” Yafes’ten Oğuz Han almıştır (Oğuzlar; “Tarım toplumu Türkleri”dir).
Tarhun: Hitit inanç sisteminde fırtına tanrısı (bulutlara, yağmur’a, kar’a hükmeden). Hititlerin en önemli tanrılarından biridir. MÖ 1400-612 dönemine ait Hitit ve Asur kaynaklarında adı geçer, (Tarhun;Tarhan tanımı ile benzerlik göstermektedir, Türkçe bir tanımdır).
Tarih kaynaklara göre yada Taşı’nın savaşlarda silah olarak kullanılışının son örneğini 18.yyın son yarısına rastlayan 1768-1774 Osmanlı Rus savaşlarında olmuştur.
Türklerin tarım tarihi ile ilgili tarım diye adlandırılmış yaşam yerleri vardır.
İlyada diye Truya destanı vardır, bu tanım yada taşının ismi ile yazılmış kültürün destanıdır..
Cet, jet kelimeleri ata anlamında söylenir, Kırgızlar Yedi Oğuz’a Jeti Oğuz derler.
Yada kelimesinin yedi kelimesi ile yakınlığı vardır.
Yad, Türkçede bilinmeyen kalıntı demektir.
Yadigar, eskiden kalmış kutsal değerli.
Benzer eski Türkçe kelimeler:
Tarhun Fırtına tanrısı (fırtına oluşturacak güçte kişi).
Tarhan Ordu kumandanı bey.
Tarkan Türklerde ve Moğollarda demirci, demir ustası, devlet görevlisi savaşçı/asker demektir.
Turkan Koruyucu muhafız.
Turhan Eski Türklerde vergi ödemeyen, hükümdar huzuruna izinsiz girebilen, saygın kimse.
YEŞİM TAŞI
Takla-Makan çöl alanına akan nehirlerde çakıl ve kayalar halinde bulunur.
Nehir yeşim taşı koleksiyonu Yarkent’te yoğunlaşmıştır, Beyaz Yeşim (Yurungkash) ve Kara Yeşim (Karakash) Nehirlerinde bulunur.
İpek Yolu’nun Khotan-Hotan Krallığı, güney ayağında bulunur.
TURKUVAZ TAŞI
Canlı bir taştır, yıllar içerisinde değişim gösterir, (İran’da firuze denir) Turan bölgesinde çokça bulunur.
.