Bizans Patriği Nestorius ve Nasturi Hıristiyan Asya Türkleri 431

.
431’deki Birinci Efes Konsili’nde İsa’nın insansal ve tanrısal doğalarını ayrı tutmuş, İsa’ya 30 yaşındayken Kelam’ın indiği, Meryem’in daha önce sadece saf ve günahsız bir insan olan İsa’nın annesi olduğu, dolayısıyla da “Meryem’in tanrı anası olarak kabul edilmesi gerektiğine ilişkin öğretiyi kabul etmemiştir”.
Daha sonra yapılan İkinci Efes Konsili’nde Nestorius’un aforoz edilmesi de, günümüze kadar ulaşan Nasturi, Keldani gibi diofizit Asur kiliselerin kurulmasına yol açmıştır.


.
Mezhep, adını 428-431 yılları arasında İstanbul Patriği olan Nestorius’tan alır.
Hocası olan Mopsuestia’lı Theodoros’un öğretisini izleyen Nestorius, İsa’ya 30 yaşındayken Kelam’ın indiğini, ancak o zamandan sonra İnsan ve Tanrı karakterlerini taşıdığını, Meryem’in, Tanrı olan İsa’nın değil, insan olan İsa’nın annesi olduğunu söylemiş ve dolayısıyla da, Meryem’e “Tanrı’nın annesi” (Theotokos) denmesine karşı çıkmış ve Tanrı’nın doğurulamayacağını, doğurulmadığını belirtmiştir.
Nestorius’a göre İsa’nın insani kimliği ile tanrısal kimliği birbirinden ayrıdır; bu nedenle Nestorius öğretisi bazı kaynaklarda diofizit (“iki tabiatçı”) olarak adlandırılır.
.


Nestorius’un görüşleri Batı ve Doğu Roma kiliselerinde yoğun tartışmalar doğurmuş ve nihayet 431 yılında Efes’te toplanan 3. Genel Konsil Nestorius’u sapkın ilan ederek aforoz etmiştir.
Bu olayı izleyen yıllarda Nestorius taraftarları özellikle Anadolu ve Suriye’de yoğun takibata uğramıştır.
457 yılında ünlü Urfa Akademisi’nden kovulan Nestoriusçuların önderi olan Rabban Barsawma İran’a sığınmış ve Şah Fîrôz’u (457-484) ikna ederek, o tarihte İran sınırları içinde bulunan Nusaybin’de (Nisibin, Nisibis) etkisini yüzyıllarca sürdürecek olan bir akademi (medrese) kurmuştur.
Nusaybin Akademisi bundan böyle ateşperest (Zerdüştçü) İran’da en önemli Hristiyan düşünce merkezi olurken, Nasturi kilisesi de İran’ın yarı-resmi azınlık mezhebi olarak tescil edilmiştir.
İran Nasturileri Asya ülkelerine yönelik yoğun bir misyonerlik faaliyetine girişmişlerdir.
Moğolistan ve Çin’de ilk Hristiyan cemaatleri 630 yılı dolayında Nasturiler tarafından kurulmuştur.
9. yüzyılda Uygur Türklerinin büyük bir bölümü Nasturi mezhebini kabul etmişlerdir.
(Uygur Türkçesiyle yazılmış Nasturi dini metinleri Türkçenin en eski yapıtları arasında yer alırlar.)
Güney Hindistan’daki Malabar sahilindeki Hristiyan cemaatinin de 9. yüzyılda Nusaybinli Mar Thoma tarafından kurulduğu rivayet edilir.
.
İslamiyetin doğumundan sonra Nusaybin Akademisi etkinliğini kaybederken, Bağdat ve Musul’daki Asuri topluluklarının siyasi ve kültürel önem taşımaya devam ettikleri, bilhassa antik Yunanca tıp, felsefe ve mantık metinlerini Arapça’ya çevirmekte baş rolü oynadıkları görülür.
.


Orta Asya’da kayrak taşları
Kazakistan ve Kırgızistan Issık Köl bölgelerinde Nasturi Hıristiyanlığa ait kaya – kayrak taş eserler bulunmuştur, bu taşların üzeri Süryani alfabesi ile yazılmış eserlerdir.
.

Asya Türkleri İslamiyet öncesi Nasturi Hıristiyanlığı kabul etmişlerdir, Nasturi Hıristiyanlık daha sonra Ortadoğu’da  Süryani Hıristiyanlığı olmuştur.

İslami inanca en yakın olan Hıristiyan inancı Nasturi Hıristiyanlığıdır, Hz. Muhammedin peygamberliğini ilk kabul eden Süryani Keşiş Bahira’dır, Keşiş Bahira’yı Hıristiyanlar kabul etmemiş ve onu “Sapkın Keşiş” olarak tanımlamışlardır.

.

Bu harita Pentarşi- 5 Hıristiyan mezhepsel dağılımı haritasıdır, resmin en sağında Antakya-Antiokya olarak görülen mezhep Asya’ya dağılan Nasturilik’tir…

 

Asya’daki Nasturi Hıristiyanlığım dağılımı.  http://balkhandshambhala.blogspot.com/2013/01/shamis-en-balkh-nestorianism.html    https://www.tika.gov.tr/upload/2015/Prestij/avrsy%2045.pdf
.

https://tr.wikipedia.org/wiki/Nasturiler

https://en.wikipedia.org/wiki/Nestorianism

http://www.exploration-eurasia.com/inhalt/projekt_aC.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/Balasagun

http://www.kyrgyzstantravel.net/glossary/tash-rabat.htm

http://www.kyrgyzstantravel.net/photogallery/naryn/tash-rabat/tash-rabat.htm

https://serg-slavorum.livejournal.com/1938517.html

http://www.sohu.com/a/329478931_523177

.

Hakkında Türk Bilimi