Gagauzların en sevdiği bayramlardan biri , Hederlez(Hıdırellez)
Gagauzların en sevdiği bayramlardan biri – Hederlez(Hıdırellez) mayıs 6da kutlanır .
N. Baboğlu’nun verdiği bilgiye göre, önceleri Bucak’ta Hederlez Öncesi, evler, hanımlar tarafından san çamurla sıvamadı. Şimdi ise evler taştan yapıldığı için artık çamurla ev sıvama işi sona erdi . Yortu öncesi evlerde bulunan halı, kilim, yatak, yorgan vb. eşyalarla birlikle bütün ev temizlenir
Hederlez’de arife günü, yakındaki çeşmeye su doldurmaya gidilir. Kapaklı bir kova ile pınara su almaya gidenler hiç kimseyle konuşmadıkları gibi, etrafına da bakmadan dönüp gelirler.
Kutlamalar esnasında bir ateş yakılır. Bu ateşin üzerinden herkesin atlaması gerekir. Bununla, kötülüklerden kurtulunacağına inanılır; hastalıkların azalması ve tüm kötülüklerin kovulması sağlanır. Hederlezden sonra kıra çıkacak olan bütün koyunlar da bu ateşin üzerinden atlatılır. Ateşten atlayan hayvanların da belâlardan, kötülüklerden korunacağına inanılır.
Hederlezde, fakir olanların dışında, bütün Gagauzlar kurban keserler. Hederlez günü adı Görgi (Georgi) olan herkes mutlaka erkek kuzu kurban etmek zorundadır. Kuzuyu kesmeden önce papaz tuzun üzerine okuyup üfler. Bu tuzla kuzunun dili tuzlanır, kesilecek kuzunun alnına mum yakılır. Kuzuyu kesecek olan kişi stavroz yapıp “Hadi Allah kabletsin” der ve kuzuyu keser. Kesilen kuzunun derisi tulum olarak yüzülür. Kurbanın kanı atılmaz, onunla evin çeşitli yerlerine haç çizilir. Ayrıca kurban kanı ile orada hazır bulunanların alınlarına işaretler yapılır. Arta kalan kan ve hayvanın işe yaramaz parçaları toprağa gömülür.
Kuzunun içi bulgurla doldurulup fırında bütün olarak pişirilir. Kurban edilmiş hayvan pişirilmeden önce kesinlikle parçalara ayrılmaz. Kuzu pişirildikten sonra, çok Özel yapılmış olan kurban tepsisi ile kiliseye götürülüp, orada papaza okutulur. Papaz tarafından takdis edilmiş kurban, kilise avlusunda, üzeri haç damgalı buğday ekmeği ile yenilir; şarap içilip dua edilir. Kurban eti fakir ve komşulara da dağıtılır, papaz için de kuzunun ön bacaklarından biriyle derisi ayrılır. O gün herkes tartılır, mevsim içerisinde zayıflayıp, zayıflamadığım görür. Bu gün zarfında köylerde horalar, gübreliklerde oyunlar oynanır. Kadın ve erkek çocuklarla yeniden pazarlıklar yapılır. Bina vedükkânlar kiraya verilir ya da taahhütler ne olursa olsun, kasıma kadar muhafaza olunur. Bu gün cadıların ortaya çıkıp ineklerin sütünü veya tarlaların bereketini yok ettiklerine inanılır. Bu felâketin ortadan kaldırılması için avlulardan darı serpilir. Süt ve berekete sıra gelinceye kadar cadıların her şeyden Önce darıyı tane tane toplaması lâzım geldiğine inanılır.
Hederlezde ayrıca aile-ev kurbanı da kesilir, fakirler kurban kesmezler Bu da günah sayılmaz.
Gagauz Yeri’nde Hederlez Bayramı özellikle son dönemlerde büyük bir festival hüviyetinde katlanılmaya başladı. 1991 ‘de başlayan bu kutlamalar 1996’dan sonra bir ara yapılmadı ise de 2000 yılından itibaren Hederlez bazı kültürel katkılarla yeniden resmî bölgesel yortu (bayram) olarak kullanılmaktadır. Bu kutlamalara Gagauz Yeri dışında Ukrayna, Bulgaristan vb. komşu ülkelerden çok sayıda Gagauz katılmakta, at yarışları, sahne türküleri (esrada türküleri) vb. eğlenceler düzenlenmektedirler.
Gagauz edebiyatında ilkyaz ile ilgili şiirler geniş bir yer tutar, Bu şiirlerden birinde ilkyazın gelişi;
Eşerer Ana Toprak
Bizdâ duudu bir oulak!
Çiidem kaarı kaldırdı,
Çiçeklar peydalandı!
dizeleri ile anlatılmaktadır.
Anlatılan geleneklerin neredeyse tamamı, yer ve zaman olarak bazı değişikliklere uğramakla birlikte Oğuz Türkleri kültüründen kalmıştır.
İlginize teşekkürler
Trakyen yarımadası Tayfur köyünde Trakyenlerden günümüze tarih
Çanakkale Trakyen yarımadası ( Thracian Chersonesos) Tayfur köyü mübadele Türklerinin Rumlardan kalma köyüdür. Kaya oyma Trakyen …
Gelibolu Karainebeyli Kalaycı dede antik alanı
Kalaycı dede antik alanı Gelibolu Karainebeyli köyü Kara Nebi antik mezarlığı yakınındadır. Kalaycı dede antik …