SURİYE TÜRKMENLERİ VE TERK EDİLMİŞLİK KADERİ
Bugün Suriye coğrafyası olarak bilinen topraklara Türkmenlerin geliş tarihleri 968 Tarihinde Tolunoğulları Devleti ile başlamış,
Selçuklu Dönemi’nde Oğuz boylarının bu topraklara göç etmesiyle yoğunluk kazanmıştır. Selçuklu Devletinin Suriye’nin yönetimini atabeylere bırakmasından sonra Haçlı Seferleri ve Kudüs’ün fethi başta olmak üzere Türkmenler bu coğrafyada etkin bir rol oynamaya başlamıştır. Türkmenlerin bu topraklardaki varlıkları, Tolun Oğulları ve Selçuklularla başlayan Türkmen varlığı ve hakimiyeti , Osmanlı’nın Birinci Dünya Savaşı sonucu bu toprakları kaybetmesine kadar, 1000 yıl sürmüştür. Bugünkü Suriye, Filistin, Lübnan,Ürdün, Mısır ve Irak ta. Türk unsuru bu toplumları oluşturan ana unsurlarından biridir. Suriye toprakları çeşitli medeniyet ve kültürlere ev sahipliği yapan ve pek çok istilaların, hadiselerin meydana geldiği, eski ve kritik bir mevkie sahiptir. Müslümanların Suriye’ye hâkim olmasına kadar bölge Amoritler, Fenikeliler, İbraniler, Hititler, Persler, Makedonyalı İskender, Roma ve Bizans imparatorlukları idaresinde kalmıştır. Peygamberimiz Hazret-i Muhammed’in tebliğ ettiği İslam dini bütün Ortadoğu’ya yayıldığında, Suriye de İslamlaşmıştır , Hazret-i Ebu Bekir’in halifeliği devrinde, İslam ordularının seferlerine açılan Suriye toprakları, Hazret-i Ömer zamanında 635’te fethedilmiş, bölge İslam topraklarına katılmış ve Araplar etkin rol oynamaya başlamıştır, eski adı Dımaşık olan Şam bölgenin en büyük şehirlerinden biri olmuştur, ve Bilet El Şam veya Şam memleketi ise coğrafi bölge olarak Araplar arasında kuzey anlamına gelmekte ve Suriye’nin yanı sıra Filistin, Ürdün ve Lübnan’ı içermektedir.
Emevi Hanedanlığı 662 tarihinde Suriye’de kurulmuş ve Şam şehri hanedanlığın merkezi olmuştur bölge Emevi Halifeliğinden sonra, (662-749) Abbasilerin hâkimiyetine geçmiştir. Yavuz Sultan Selim, 1516 yılında Mercidabık’ta Memlukluları yenerek bu günkü Suriye topraklarını Osmanlılara bağlamıştır. Suriye Türkmenleri başlangıçta göçebe olarak hayat sürdürmeleri bu topraklarda sonradan yerleşik hayat düzenine geçmişlerdir. Konar-göçer ahalinin merkeziyetçi bir devlet nizamı ile bağdaşmayan hayat tarzları yüzünden yerli halka büyük zararlar vermelerine engel olmak, Arap Bedevilerinin Haç kafilelerine saldırılarını ve yağmalarını önleyerek, ulaşım yolların güvenliğini sağlamak, Harabe ve boş yerleri imar etmek, toprakları yeniden ziraata açmak, (1691-1699) yılları arasında konar-göçer halkın Osmanlı hükümeti tarafından iskan edilmesinin bazı sebepleriydi .
Tolunoğlları ile başlayan 1ooo yıllık Türk hakimiyetinin son 402 yılı 1918 yılına kadar sürmüştür. Bölge bu sürede derin Türk kültürü ve etkisi altında kalmıştır bölgede büyük Türk izleri ve eserleri bırakılmıştır,. Bu etki kendisini irk ve kültür konusunda göstermiş; Suriye ve Mısır lehçeleri en fazla Türkçe kelime içeren Arap lehçesi olmuştur. I. Dünya Savaşı sonuna kadar Osmanlı hâkimiyetinde kalan Şam, Trablus ve Halep eyaletleri şeklinde yönetilen Suriye, Türk yönetimi altında kültürel, sosyal ve ekonomik açılardan kalkınmış ve en huzurlu dönemini geçirmiştir. 30 Ekim 1918 Mondoros mütarekesine kadar aşağı yukarı 1000 yıl Türk hâkimiyetinde kalan Suriye, İngiliz ve Fransız işgaline uğramış.
Suriye’nin Fransızların idaresine girmesiyle birlikte Osmanlı devrindeki huzur ve müreffeh hayatın yerini, anarşi ve sefalet almıştır. Suriye’de Müslüman Sünniler çoğunlukta olmasına rağmen, idarede Fransızlar, Ermeniler ve Nusayriler hâkim olmuşlardır.
.
Bugünkü Suriye 17 Nisan 1946 yılında Fransız denetiminde bağımsız bir devlet haline gelmiştir.
Türkiye Cumhuriyeti ve Fransa mandası altındaki Suriye’nin hükümeti arasında imzalanan 20.ekim1921 tarihli Ankara anlaşmasının 7 maddesi Suriye deki Türkmenlerin resmi dillerinin Türkçe olması ve tüm kültürel ve sosyal haklarının korunmasını içermekte bu madde Türkiye’ye tarihi bir sorumluluk ve garantörlük hakkı vermektedir .
20. yüzyılın ortalarından itibaren başlayan ve bu günümüze kader yaklaşık yüz yıl süren asimilasyonla Suriye Türkmenlerinin Yüzde Altmışı gibi büyük bir kısmı Araplaşmıştır, özelikle faşist Baas ve Esad dönemlerinde asimilasyon devletin resmi politikası haline gelmiştir .
Oğuz Türkmenleri’nin ve Memlûk Kıpçakları’nın torunları olan Suriye Türkmenleri, Şam bölgesinde yaşayanların, Şam Türkmeni, Halep ve Rakka bölgesinde olanlara Halep Türkmeni, Lazkiya bölgesinde bulunanlara da Bayır-Bucak Türkmeni denilmektedir. Bayır Bucak Türkmenleri aslan karaman oğulların dandır. Bu ülkede asli unsurdan biri olan Suriye Türkmenleri azınlık bile kabul edilmemektedirler . Türkmen kahramanı
Suriye bu gün boy yapısını koruyan bazı Türkmen boy ve kolları:
Beydilli; Kadirli, Arapli, Begmişli, Ulaşlı, Karaşıhlı, Güneçbayraktar, Gazlı.
Elbeyli; Gavurılli, Şahveli, Tırıklı, Tavli.
Ferizli; Kara Taşlı, Doğanlı.
Barak; Tabur, Kasımlı, Torun, İsallı, Tiryaki, Gökbakan, Mahmutlu.
Bayat; Bayındırlı, Budak, Karkin, Karamanlı, Sallur , İsabeğli,Karakeçili, Musabeğli.
Avşar; Bayındır, Berilli, Torun, Yörük, İse Beyli.
Karamanlı; Şark Evli, Gızıklı, Boz geyikli Dede, Karakoyunlu., Sincar.
Türkmen boyları yaşamaktadır.
Bu Türkmen boyları ile Anadolu’daki uzantıları olan Türk boyları arasında inançlar, gelenekler ve folklorik pratikler bakımından çok önemli benzerlikler bulunmaktadır.
Suriye’de yaşayan Türkmenler’in nüfusu 2010 verilerine göre 3.500.000 olup nüfusun 1.5 milyon anadili olan Türkçeyi rahatça kullanmaktadır . 2 Milyon ise Araplaşmış durumdadır ve çoğunlukla büyük şehirlerde ( Şam, Halep, Humus, Hama) yaşamaktadırlar.
Osmanlının bu topraklardan çekilmesi ile Suriye Türkmenleri Türkiye’den uzak olmayı kabullenemediler ve Ahmet Nabğalı liderliğinde milli mücadeleye başladılar Gazi Mustafa KEMALİN ilgisini kazanmış bir kahraman olan NABĞALI ne yazık ki, bir Fransız ajanı tarafında suikast sonucu şehit edilmiştir.
O günden bu güne kadar Suriye Türkmenleri bir lider çıkaramamışlardır, liderlik sıfatı olmayan kişiler kendilerini lider olarak tanıtsalar da. Ayrıca bir gerçek vardır ki kimse inkar edemez, Fransa işgaline karşı oluşturulan Türkmen çeteleri büyük kahramanlık göstermiştir, Halep’te Nüveyran OĞUZ ve silah arkadaşı Kargen Tirken POLAT DİŞŞO, Lazkiya da ise Suhta Ağa komutasında Türkmen çeteleri oluşturulmuş ve Gazi Mustafa Kemal ATATÜRKÜN takdirini kazanmış kahramanlardır, Nüveyran OĞUZ Fransa yanlısı Elbeyli beylerini Sipahiler Köyünde Küvayi Milli Kuvvetleri ile birlikte öldürülmesi ne intikam olarak tarih Mayıs/1940 Gaziantep’te Şehit edilmişti ve silah arkadaşı Kargen Tirken POLAT DİŞŞO ise Halebin Munbiç ilçesinde Şıh Yahya köyünde Fransız askerlerine karşı taarruz esnasında Şehit edilmiştir ne yazık ki pek çok hatırlanmaz.
Suriye’de Toplam 350 üzerinde Türkmen köyü vardır (büyük şehirler harlarından başka) . Suriye hükümeti, son yıllarda Türkçe yer adlarını Arapça’ya çevirmiştir. (İsabeğli) “İseviye”, Kabamazı “Belutiye”, (Çobanbey) “Al Rai”, (Havahüyük)“Telhava”, Daşlihüyük “TalHajr”, Turunç “Ümil tüyur”, olmuştur.
Suriye’de Türkçe eğitim yapan okullar olmadığı gibi. Türkmenleri bir arada tutan her hangi bir teşkilat da yoktur. Köy ve kasabalarda yaşayan Türkmenler kendi aralarında Türkçe konuşmayı sürdürürler. Yüksek eğitim yapan Türkmenler’in sayısı çok azdır ve Türkiye’de eğitim alanlar ise Suriye’ye geri dönmemişlerdir. Bu da halk arasında kötü bir etki yaratmıştır. Türkçe okur yazar nerede ise yok denilecek kadar azdır. Türkçe çıkan yayın organları, 1922’den 1937’ye kadar, sürgündeki Refik Halit’in de katkılarıyla renklendirdiği, “Doğru Yol” ve “Vahdet”‘tir. Suriye Türkmenleri, şiveleri ve edebiyatları bakımından Türkiye’nin bir uzantısı gibidirler. Suriye’de konuşulan ağız da, Hatay bölgesinde konuşulan Türkmen ağızlarının bir devamı niteliğindedir. Hama ve humus Türkmenlerinin şivesi eski Osmanlı ağzına daha yakındır, ve bazı bölgelerde ise Azerbaycan ağzına yakınlık bulunmaktadır.
Halep Türkmenleri:
Halep Anadolu dan önce Türkleşen bir Şehir olup, Selçuklu ve Osmanlı döneminde Halep Şehri çok büyük önem verilen bir kentti, Osmanlı Devleti döneminde Türk nüfusunun idari merkezi Halep’ti. Halep, sokaklarında Türkçe konuşulan, Türk mimari ve sanat eserlerinin çok fazla olduğu bir kentti, bu izlenimler çok belirgindi. olup
Halep, Anadolu dan önce Türkleşen eski bir Türk Şehri olmuştur, Halep Şehri bir çok Türk büyüğünü bağrına basmış tır, Süleyman Şah, Türkmen Şiiri Bağdatlı Nesimi, Seherverdi, Aşık Garip ve Aşık Kerem gibi niceleri. Türkler Anadolu’ya yapmadıkları eserleri Haleb’e yapmışladır. Suriye’nin Halep şehrinde çok sayıda Türkmen yaşmaktadır. Şehir de Hüllük (büyük bir Türkmen Mahallesi), Kadi Asker, Hayderiyye ve Eşrefiyye Türkmenlerin yaşadıkları Mahallelerdir, kırsalda ise Cerabulus, Çobanbey, Münbiç, Azez olan bölgede Türkmenler yaşamaktadırlar.
me
Halep İli Şehir merkezinde bulunan ve boy yapısını kayıp etmiş Türkmen kökenli bazı aileler:
Şahbender, Ataşoğlu, Muderrıs, Basmacı, Kethuda, kahya, Ağa, Paşa, Salur, Çelebi, Zıkırt, Sılo, Garkinavi, Türkmeni, Utri, Delati, Kerküklü, Hıbbu, Bazarbaşi, Dellalbaşi, İzmirli, kerzün, Bekir, El beli, Kevakibi, Mahli, Barak, Gillo , Deymuk, Reşit, Aebo ,Esvad , Şekşuk, Mılla, Yeğen, El Türk, Sayıslı, Kör, Sarı, Sarı güzel, Bölükbaşı, Eşki, Nesimi, Haydar, Biriçikli, Mamo, Dışşo, Beydilli, Tokuz, Mertdilli, Maraşlı, Sasile, Hoca, koca, Hazuri, Kemalmaz, Altıncı, Katırcı, Kilisli, Derde, Dudık, Bekir, Neyyal, Çavuş, El Esvat, Yozgatlı, Kayyali, .
Haleb’in kırsalında Türkmen köylerinin sayısı ise 145 köyün üzerindedir.
Halebin Bazı Türkmen köyleri:
İl : Halep İlçe: El Bab |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Çobanbey |
El Rai |
kocalı |
El Misene |
Kalkım |
El Nahda |
Memilli |
Um El Sedeye |
Vakıf |
El Vakıf |
Zılıf |
Zuluf |
Doyuran |
El Toyran |
Kersenli |
El kersenli |
Edebet |
Hadabat |
Ayyaşa |
El Ayyaşa |
Alıcı |
Tel Atiyya |
Halil Oğlu |
El Haliliye |
Mazıcı |
El Amiriye |
Haji Veli |
Haj Vali |
Sekizler |
El Musemmene |
Çörten Hüyük |
Tel Mizab |
Paltacık |
El Zahra |
Taş Kapı |
Bab El Hacar |
Hava Hüyük |
Tel Hava |
Hasla |
Halisa |
Haji Köse |
Haj Köse |
Arapçordik |
El Eyubiye |
Öküz Öldüren |
El Verde |
Askerin Harabesi |
Hirbit Asker |
Aşnenın Harabası |
Mazrat Haj Vali |
Sinsile |
Sinsile |
Başköy |
Kıbbesin |
Mulla Yakup |
Şih Yakup |
Buzluca |
Selce |
Boğaz |
Boğaz |
Tililih |
Tililih |
Bizeaa |
Bizeaa |
İl : Halep İlçe: Carabulus |
|||
Doğu Avşar Ocağı |
El Avşariye El Şakiyye |
Um Rosetahtani |
Um Rosetahtani |
Balabay |
Balabay |
Amarine |
Amarine |
Balban |
Balban |
Daş Atan |
Daş Atan |
Çemil |
Çemil |
Tel Şeir |
Tel Şeir |
Zügara |
Zügara |
Dügünük |
Dügünük |
Kantara |
Kantara |
Taşlı Hüyük |
Tel Hacar |
Belva |
Selva |
Beliz |
Bilis |
Yağmacı |
El Mugira |
Sipahiler |
El Vursen |
Arap Aziz |
Arap Ezze |
Yıldız |
El Nicme |
Gındıra |
Gındıra |
Gındırıya |
El Gındırıya |
Boz Hüyük |
Tel Agbar |
Zirbe |
Zirbe |
Zugara |
Tel Cimel |
Kullu |
El Kuliya |
Gubba |
Gubut Türkmen |
Nabgah |
Nabgah |
Haydar Başa |
Haydar Başa |
Dendel Oğlu |
Dendel Oğlu |
Eyn Dedet |
Eyn Dedet |
Yusuf Bey |
Yusuf Bey |
Debis |
Debis |
Avşariyye |
Avşariyye |
Kanlı kuyu |
Cubul Dem |
Kara Göz – batı |
Eyn El Suvde |
Kadılar |
El Kadi |
Taflı |
Tafli |
Şehit Mirze |
Mirza Şehit |
– |
– |
İl : Halep İlçe: Munbiç |
|||
Batı Avşar Ocağı |
El Avşariye El Garbiyye |
Şefir |
Şefir |
Beş Çurın |
Beş Çurın |
Camus Veren |
El Camusiyye |
Ağ Taş |
Hacar El Abyad |
Cubbul Arus |
Cubbul Arus |
Bir Hıllo |
Bir Hıllo |
Cubbul Kader |
Cubbul Kader |
Cute |
Cute |
Hammem Sagir |
Hammem Sagir |
Hayye Sagir |
Hayye Sagir |
Hayye Kabir |
Hayye Kabir |
Hırfen |
Hırfen |
Taffal |
Taffal |
Gazzeviyye |
Gazzeviyye |
Kabir İmo |
Kabir İmo |
Mugiret |
Mugiret |
Boz Geyikli |
Boz Geyikli |
İl : Halep İlçe: Azaz |
|||
Kefer Neye |
Kefer Neye |
Telelin |
Telelin |
Kefer Şuş |
Kefer Şuş |
Kara Mezer |
Kara Mezer |
Barak Atlı |
Baragite |
Şemmerin |
Şemmerin |
Elbil |
Elbil |
Sucu |
El Selama |
Kara Köprü |
Kara Köprü |
Muarrast El Hatib |
Muarrast El Hatib |
Tel Ar |
Tel Ar |
Dudiyen |
Dudiyen |
Çekkeh |
Çekkeh |
Yeni Yapan |
Yeni Yapan |
Harcele |
Harcele |
Delha |
Delea |
Raeil |
Raeil |
Türkmen Bareh |
Türkmen Bareh |
Muarin |
Muarin |
Uveylin |
Uveylin |
Saman Dere |
Sandara |
Havar |
Havar Kılıs |
İğde |
Zeyzefun |
Gidriş |
Gidriş |
Şiferin |
Şiferin |
Carıs |
Carıs |
Tel Şeir |
Tel Şeir |
Migidin |
Migidin |
Kefer Kan |
Kefer Kan |
Bahvarta |
Bahvarta |
Cine |
Cine Eterıb |
– |
– |
İl : Halep İlçe: Afrin |
|||
Çeleme |
Çeleme |
Muarrata |
Muarrata |
İl : Halep İlçe: Ayin Arab |
|||
Göbek Heyyele |
Heyyele |
Görük |
Görük |
Lazkıya Türkmenleri:
Karaman oğlu Türkmenlerinden olup Osmanlı döneminde iç Anadolu ve Akdeniz bölgelerinden buralara yerleştirilmişlerdir .Suriye’nin Akdeniz kıyılarında, başta Lazzikiye şehir merkezi Cimmel Harası (Türkmen Mahallesi) olmak üzere Basit, Bayır, Kesap nahiye ve köylerinde Bayır-Bucak Türkmenleri yaşamaktadır.
Lazkya ilinde Türkmenler’in yaşadığı köyler ise:
İl : LAZKİYA İlçe: |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Gebelli |
Gebelli |
Rabiya |
Rabiya |
Şeren |
Hılva |
Gök Dağ |
El Hadrae |
Gülcük |
El Dura |
Çanlı |
Gameme |
Salır |
Salır |
Akça Bayir |
Akça Bayir |
Cüb |
Cüb |
Cüb Torus |
Cüb Torus |
Yukarı Karamanlı |
– |
Aşağı Karamanlı |
– |
Murutly |
Murutly |
Rihaniyye |
Rihaniyye |
Çemeren |
Şahrura |
Kabaklı |
Kabaklı |
İsa Pinar |
– |
İse Beyli |
İseviyye |
Dervişen |
– |
Çükürçak |
El Vadi |
Kara Bacak |
Sude |
Aplaklı |
Beit Aplak |
Kepir |
El Kabir |
Kelez |
Kelez |
Yamadi |
Yamama |
Çardaklı |
Beit Çardak |
Nisbin |
Nisbin |
Yümüçak |
Yümüçak |
Gantara |
Gantara |
Gıbrıh |
Ravda |
Günyeli |
Günyeli |
Ümmetli |
– |
Hamitli |
– |
Baldırlı |
– |
Sılayip Türkmen |
Sılayıp Türkmen |
Burç İslam |
Burç İslam |
Katsal Maaf |
Katsal Maaf |
Türkmenli |
El Temime |
Turunç |
Umul Tuyur |
Zinzif |
Zinzif |
Avanlı |
Beit Avan |
Mılıklı |
Beit Mılık |
Yukarı Almalı |
Tıfahiye Foganiye |
Aşağı Almalı |
Tıfahiye Tahtaniye |
Mılla Mahmutlu |
El Mahmudiye |
Bedruse |
Bedrusiye |
Fakıh Hasan |
Şih Hasan |
Saray |
Saray |
Dağdağan |
Dağdağan |
Keşiş |
El Gasseniyye |
Ferizli |
Beit Feres |
Çamırlı |
Rihan |
Kaymaz |
Kaymaz |
Çirit Ali |
Şekiriye |
Keseçik |
El Halidiye |
Fakılı |
Beit Vali |
Keren Gül |
El Berki |
Meydançık |
– |
Yumurcak |
– |
Gülcak |
– |
Kesecik |
– |
Çalkamalı |
– |
Saldıran |
Saldıran |
Kalabah |
Kalabah |
Ayuşlu |
– |
Filik |
Filik |
Humus Türkmenleri :
Humusta bir ata sözü vardır “Humusta kim derse ben Türkmen değilim o asılında humuslu değildir “, çünkü eski Arap tarihçisi Bin El Esir a göre, 11. Yy da humusu büyük bir deprem yıkmış, tamamını viran etmiştir, sonra humusu yeniden tamir eden Türkmenlerdir (Zingilar ve Selçuklular), Nureddin Mahmut bin Zinki tarafından imaredilen humusun merkezinde eski Semtlerinden birinin adı Haratul-Türkmen (Türkmenler Mahallesi) ve eski şehir kapılarından birisi babu- Türkmen (Türkmen kapısı) dır ama günümüzde bu semtlerde yaşayan Türkmenler çoğu Araplaşmıştır, Osmanlı imparatorluğun devrinde Humus ve Hama’ya yerleştirilmeğe davet edilen ve iskana mecbur olan oymaklar şunlardır: Kara Avşar, înallu, Döğer oğlanı, Hama Değeri Mustafa kethüda, Hama Düğeri tabi-i Derviş kethüda, Şam Beğmişlüsü, Hüccetlü, Kapu-uşak, Eymir-i Dündvarlu, Çozlu Çerkez-oğulları, îdris Kethüdaya tabi Abalu, Tokuz han Harbendelüsü, Kara Tohtemürlü, Köse Kethüdaya bağlı Şerefli, Uşak obası, Beşîr-oğulları obası, Eymir-i Sincarlu, Bozlu, Ebu Derda’ya bağlı olan Bozlu ,Tohtemürlüsü, Salur (Sellüriyye) türkmenleri, Dindaş oğlu îsmail Bozulus’a bağlı olan Genceli Avşarı, Kızıl Ali, Danişmendlü’ye tabi Kara Halil.
Humus İli Şehir merkezinde Türkmen asıllı aileler:
Atası, Hüseyni, Vafai, El Reyis, Türkmeni, Cansız, Delati, Şişekli, Küvetli, Osman, Eşekli, Bayırlı, Şehirli, El Sufi, Ataai, Tuzuklı, Delati, El Şimali, Kiriai, Assaf, Kundakçı, El Satlı, El Türk, El Şereflı, Şemsi Paşa, El Amin, Bali, Kahya, Kihya, Nekdeli, Mamiş, Mahli, Haznadar, Kyşi, El Terzi, Ramdun, Hamiş, Bazarbaşi, Dendeşi, Şeherli, Belhus, Dükkancı, Abulleben, Sallur, Kassap, Barak, Acioğlan, Nebo, Abduldeyim, Hoca, Küvetli, Amran, Kehi, Deli Osman, Sevadiye, Küçük, Huvçük, El Umar, Sufi, Bekir, Hazzüri, Eço, Mıhı, Uyun El Sud, Torun, Osman, Garut, Mahmut, Kaddi, Torun, El Bakrasi,El Emin, Balli Sufi, Hamiş, Çuhadar, Cansız, Çelebi, Hüsemi, Atmaz, Sivaslı, Ahras, El Hulu, Sıriea, Mılla, Taş, Satli.
Humus ili kırsalında bulunan Türkmen köyleri ise.
İl : Humus İlçe: |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Tensin |
Tensin |
El kırad Dasniye |
El kırad Dasniye |
El Kacer |
El Gırnata |
Kinyit El Asi |
Kinyit El Asi |
Kisin |
Kisin |
Kara hılı |
Akrab |
Hazur |
Hazur |
Umulkasab |
Umulkasab |
Arcun |
Arcun |
Dar El kebir |
Dar El kebir |
Kala |
Burç kayi |
Sinisil |
Sinisil |
Hırbıt Sude |
Hırbıt Sude |
Gızhıl |
Gızhıl |
Telbise |
Telbise |
Semekiyet |
Semmekiyet |
Rebiea |
Rebiea |
Semalil |
Semalil |
Kefer Nen |
Kefer Nen |
Cubeb El Zeyit |
Cubeb El Zeyit |
El Hüseyniye |
El Hüseyniye |
Nizariye |
Nizariye |
Cusey |
Cusey |
Fırıklus |
Fırıklus |
Hulih |
Hulih |
Sabuniye |
Sabuniye |
Hırbit El Tine |
Hırbit El Tine |
Bıdede |
Bıdede |
Teldu |
Teldu |
Sayid |
Sayid |
Hubub El Rih |
Hubub El Rih |
Meşrue Geneye |
Meşrue Geneye |
Mesel Hule |
Mesel Hule |
Baruha |
Baruha |
Ganto |
Ganto |
Resım Bagıl |
Resım Bagıl |
Umulkasab |
Umulkasab |
Tel Keleh |
Tel Keleh |
Zare |
El Zare |
Haret |
Haret |
Hasırciye |
Hasırciye |
Baruha |
Baruha |
Muhtariye |
Muhtariye |
Tirmali |
Tirmali |
Şabeniye |
Şabeniye |
Zimemir |
Zimemir |
Zafereni |
Zafereni |
Cusi |
Cusi |
Nizariye |
Nizariye |
Gacer garbi |
Mercıl Kıt |
Harıt Türkmen |
Harıt Türkmen |
Tel Kalah |
Tel Kalah |
Hama Türkmenleri:
Suriye’nin Hama şehri ve Köylerinde azımsanmayacak sayıda Türkmen bulunmaktadır ve bunlar Humus Türkmenlerinin usantısıdır, Türkmenler genellikle Hama Şehir merkezindeki yaşayanların çoğu Araplaşmıştır, köylerinde ise çoğunlukta Türkmence konuşulmaktadır.
Hama İli Şehir merkezinde Türkmen asıllı aileler:
El Ezam, El Asam, El Şarabi, El Sadi, Çiçekli, Gizi, Masarci, Saraç, Uzun, Koçen, Kavut, Gıbış, Koçek, Goca, Hurşid, Erşid, Kundakcı, El Bek, Kocak, Torun, Kasım, Muhammet, Osman, Recep, Paşa, Deli, Akballıya, Ağa,Tınış,Türkmeni.
Hama’ya bağlı bazı Türkmen köyleri :
İl : Hama İlçe: |
||||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
|
Tirimis |
Tirimis |
Tıllıf |
Tıllıf |
|
Hırbınefsıh |
Hırbınefsıh |
Hılleh |
Hılleh |
|
Caciyeh |
Caciyeh |
Dir Firdis |
Dir Firdis |
|
Circisi |
Circisi |
Aşık Ali |
Aşık Ali |
|
İl : Hama İlçe: Selemiye |
||||
Muharam Tatani |
Muharam Tatani |
Tel Hasan Paşa |
Tel Hasan Paşa |
|
Osmaniye |
Osmaniye |
Kuputulhat |
Kuputulhat |
|
Uveir |
Uveir |
Ayin El Nısır |
Ayin El Nısır |
|
Tel Sinan |
Tel Sinan |
– |
– |
|
İl : Hama İlçe: Misyaf |
||||
Beyyada |
Beyyada |
El Beydae |
El Beydae |
|
Huveir Türkmen |
Huveir Türkmen |
Beit Nater |
Beit Nater |
|
Ayin Debiş |
Ayin Debiş |
Beit Aslan |
Beit Aslan |
|
Hırmıl |
Hırmıl |
Gartman |
Gartman |
|
Şam Türkmenleri:
Türkmenler genellikle Şam Şehir merkezindeki Muhacirin ve Meydan semtlerinde ve az sayıda da köylerinde yaşamaktadırlar çok sayıda Şehir merkezinde bulunan Türkmen asıllı aileler Araplaşmıştır, ve bunun yanı sıra Türkiye’den Cumhuriyetin ilanından sonra bazı aileler Şama yerleşmiştir bunların sayıları 3 bin civarındadır.
Şam İli Şehir merkezinde Araplaşmış Türkmen asıllı aileler:
Ağrıbuz, Akbıyık, Aclıkın, İlçi, İbiş, Bereket, Bizim, Boğa (El-Hüseyini), Begdaş, Beyazid, Beytar, Terzi, Şeybani, Tillü, Temirağa, Türkmeni Tarakçı, Demir, Kaleci, Keçeci, Cebeci, Çuhadar, Çolak, Hani, Hoca, Hurdacı, Dalati, Dardari, Dergil, Duhman, Deveci, Rahavancı, Zirkli, Zeki, Zengi, Serdest, Sakati, Sultan, Trabzonlu, İzmirli, Antepli, Urfalı, Mardinli, Tokatlı, Erzrumlu, İstanbuli, Moralı, Şerbeci, Şerbetci, Şemdinağa, Sarıcalı, Karabatak, Gençosman, Gencyusufpaşa, Sabbağ, Susu, Tavlu, Abid, Abacı, Arabikatibi, Attar, Itri, Azim, Azme, Kabbani (Akbıyık dalı), Katlan, Kaşlan, Kassab, Kaltacı, Kuvvetli, Kapıkolı (Kolı), Mahmalcı, Merdembeg, Malas, Malatyalı, Nakişbendi, Uzun, Keleş, Buhari, Buharalı, Dağıstani, Dokmak, İmadi, Muradi, Biyk,Sılo, Kem almaz, Kerkütlü, Basmacı, Kerküklü.
Şam’ın kırsalında bulunan Türkmen köyleri ise:
İl : Şam İlçe: |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Bily |
Bily |
Kaldun |
Marah |
Rihayba |
Rihaybeh |
Hatit Türkmen |
Hatit Türkmen |
Deraa Türkmenleri:
Deraaa Türkmenleri genellikle Araplaşmışlardır Osmanlı döneminde Haç yolu güvenliğini sağlamak amaçlı yerleştirilen Türkmenlerdir, bir uzantıları ise Ürdün’ün içlerine kader devam etmektedir ve oralarda da yerleşik Türkmen köyleri bulunmaktadır Deraa Şehir merkezinin yanı sıra Türkmen nüfusunun yaşadıkları Belde ve Kasabalar ise .
İl : Deraa Türkmenlerin çoğulnukla yaşadıkları Köy ve kasabalar İlçe: |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
El Hara |
El Hara |
Mearaba |
Mearaba |
Neva |
Neva |
El Hirak |
El Hirak |
Şih Miskin |
Şih Miskin |
El Gariye |
El Gariye |
El Sahva |
El Sahva |
Inhıl |
Inhıl |
El Cize |
El Cize |
Maraba |
Maraba |
Balay |
Balay |
Bursa |
Bursa |
Barak |
Barak |
– |
– |
Rakka Türkmenleri:
Rakka veya Budak adı ile bilinen bir bölgedir Osmanlı döneminde Halep ve Rakka arasında bulunan Gulap bölgesine veya Çölüne çok sayıda Türkmen Boyları yerleştirilmiştir özelikle 1679 yılında İskan Beyi Feriz Bey komutasında Sivas, Yozgat ve Kahraman Maraş Bölgelerinden çok sayıda Türkmen boyları yerleştirilmiştir, ve bir çoğu iskanı kabullenmeyip Anadolu’ya ve Acemistana geri dönmüşlerdir. sonrasında Osmanlı ile iskan savaşı yaşanmıştır ve çok sayıda Türkmen yok olmuştur, ve bu gün Rakka il sınırı içerisinde il merkezinden Türkiye sınırına kader olan bölgede Türkmen yerleşimi bulunmaktadır, bu Türkmenler Dulkadiroğlları Devletini kuran Türkmen Beylerinin, Şahseverin Torunlarıdır,
Rakka Türkmenlerin çoğunlukla yaşadıkları Köyler ise:
İl : El Rakka İlçe: |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Tel Hamam |
Tel Hamam |
Hamam Türkmen Şarki |
Hamam Türkmen Şarki |
Hamam Türkmen Garbi |
Hamam Türkmen Garbi |
Zeybagiye |
Zeybagiye |
Menara |
Menara |
Demeşliye |
Demeşliye |
Menera |
Menera |
Belva |
Belva |
Rucim El Cahaş |
Rucim El Cahaş |
El Azize |
El Azize |
Doğaniye |
Doğaniye |
Biratvan |
Biratvan |
Tel Mendo |
Tel Mendo |
Sırt |
Sırt |
Kantara |
Kantara |
Tel Fendır |
Tel Fendır |
Yargoy |
Yargoy |
Suluk |
Suluk |
El Vasita |
El Vasita |
Hırbıt Zirih |
Hırbıt Zırıh |
Cubul Arus |
Cubul Arus |
– |
– |
Tartus Türkmenleri:
Osmanlı döneminde Humus ili ila Lübnan sınırı arasında Türkmenleri yerleştirildiği bir bölge olan Tartus ta şu Türkmen köyleri bulunmaktadır:
İl : Tartutus İlçe: Safite |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Zok Türkmen |
Mitras |
Beit Ahmet Fenus |
Beit Ahmet Fenus |
Bisitin |
Bisitin |
– |
– |
İdlib Türkmenleri:
İdlib’in Cisir-Şugur ilçesinde Şehir merkezinde Türkmen adındaki semte ve kırsalında Türkmenler yaşamaktadır bunlar Reyhanlı Türkmenlerinin bir uzantısıdır bulunduklar köyler ise
İl : İdib İlçe: Cisir Şugur |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Vericine |
Adneniye |
– |
Selhap |
Kesır İde |
Sukkeriye |
Mended |
Mended |
Heyte |
Heyte |
– |
– |
Goneytıra veya Gölan Türkmenleri:
1967 Suriye-İsrail savaşı sırasında yerleşmiş oldukları Golan tepelerinden çıkarılan Colan (Golan) Türkmenleri, bugün bir kısmı Golan’da (Birleşmiş Milletler kontrolündeki Goneytıra) olmak üzere yoğun olarak Şam’ın Seyyide Zeynep, Hacaresvet ve Kadem yoksul semt ve varoşlarında yaşamaktadırlar. Sayıları yetmiş bin civarında olan Colan (Golan) Türkmenlerinin işgal altında bulunan ve işgalden önce yaşadıklar köyler ise:
İl : Goneytıra işgal altındaki Gölan Tepelerindeki Türkmen köyleri |
|||
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eski Türkçe ismi |
Yeni Araplaştırılmış ismi |
Eyn Ayşe |
Eyn Ayşe |
El Kadiriye |
El Kadiriye |
El Rizeniye |
El Rizeniye |
El Sindiyene |
El Sindiyene |
Sindiyene El-Cedide |
Sindiyene El Cedide |
Eyn EL Kara |
Eyn EL Kara |
Eyn El Sumsum |
Eyn El Sumsum |
El Elika |
El Elika |
Eyn El Alak |
Eyn El Alak |
El Ahmediye |
El Ahmediye |
Kefer Nefah |
Kefer Nefah |
El Mugir |
El Mugir |
Hafar |
Hafar |
El Hüseyniye |
El Hüseyniye |
El Dababiyye |
El Dababiyye |
Cuveize |
Cuveize |
El Hışniyye |
El Hışniyye |
Mumsiye |
El Gasseniyye |
Eyn Zivan |
Eyn Zivan |
Medinit El Bas |
Medinit El Bas |
Türkiye Türkmenlerin doğduğu topraklarda yaşamasını istiyor, ama bu zamana kadar Suriye, Filistin, Ürdün, Lübnan’da Türkmenler rahat yüzü görmediler. Özellikle Türkiye sınırında Suriye’de yaşayanların mülkiyeti engelleniyor iç taraflara göç etmeye zorlandılar ve sınır bölgelerindeki kimi bölgelerde Türkmenlerin düğünlerinde kendi dillerinde türkü söylemeleri yasaklanıyor.
Türkiye Cumhuriyeti ve Suriye’nin Fransa mandası hükümeti arasında imzalanan 20.ekim1921 tarihli Ankara anlaşmasının 7 maddesi Suriye deki Türkmenlerin resmi dillerinin Türkçe olması ve tüm kültürel sosyal haklarının korunmasını içermektedir, bu hususu kimse dile bile getirmiyor. Türkiye’nin burada bir tarihi sorumluluk ve garantörlüğü vardır.
23.6 Milyon nüfuslu Suriye’de yaşayan Türkmenler’in nüfusu 2010 verilerine göre 3.500.000 olup, 1.5 milyonu Türkçe konuşmakta .2 Milyonu ise Araplaşmış ve Türkçe bilmemektedir Türkmenler çoğunlukla büyük şehirlerde ( Şam, Halep, Humus, Hama) yaşamaktadırlar.
Türkmenler uğradıkları ağır baskı ve asimilasyon politikalarına karşı Türkiye deki soydaşları tarafından yardım edilmemiş ve acı kaderlerine terk edilmişlerdir; sahipsiz kalmaları ve dillerini unutmaları, Sahipsizliğin getirdiği teslimiyet psikolojisi çok ciddi kültür erozyonuna sebep olmuştur. Türkiye, bu misyonunu, emperyalizmin gereği olarak değil doğrudan huzur getirebilmek için küresel bir görev olarak ortaya koyabilirdi; ama yapmadı. Türkiye, yeni dünya ve Ortadoğu düzeninin tartışıldığı günümüzde, jeopolitiğinin verdiği avantajdan ve tarihinden kaynaklanan misyonundan yeterince faydalanamadı. Osmanlı sonrasında kurulan tüm hükümetler dış Türklerle ilgili bir politika takip etmemeyi genel bir politika olarak belirlediler ve dışarıdaki Türkmen varlığını kendi güçleri haline getiremediler ve o topraklardaki soydaşlarınızı acı günleri dışında nerede ise kimse hatırlamaz oldu. Bin yıl boyunca adalet içinde yönettiği bu coğrafyada Türkiye dışında kalan Türkler Osmanlının acı faturasını ödemeye maruz bırakıldı. Ama bunu bizim söylememiz değil Türk dış politikasının söylemesi ve çözüm üretilmesi lazım.
TÜRİYE’NİN SURİYE, LÜBNAN, MISIR, LİBYA, FİLİSTİN VE İSRAİL ÜZERİNDE TÜRKMEN VARLĞINI ARAŞTIRAN DA YOK, KİM SENİN DE BU YÖNDE POLİTİKASI DA YOK, VERİLEN ÖĞRENCİ BURSLARI DA İYİ YÖNLENDİRİLMEDİ BU GÜNE KADER. O İNSANLAR KENDİ KADERLERİNE BIRAKILMIŞ DURUMDA.
Yazar: Av. Ali ÖZTÜRKMEN
Kaynaklar:
1- Suriye Türkmenleri Av. Ali ÖZTÜRKMEN’in Yöresel ve Tarih araştırması.
2- Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri-Boy Teşkilatı Destanları. Yazar :. FARUK SÜMER. Arapça Çevirmesi Ahmet Hamdi .
3- GOLEN DE TÜRKMEN AŞRETLERİ Yazar Muhammet Hayir AİD .
4- CENUPTE TÜRKMEN OYMAKLARI Yazar Ali Rıza YALMAN.
5- GÜNEY ANADOLUDA BEYDİLİ TÜRKMENLERİ VE BARAKLAR Yazar Ali ŞAHİN.
6- Karşılaştırmalı Bayır–Bucak Türkmenleri Halk İnançları, Ankara 1996 Yazar Yaşar Kalafat.
7- OĞUZLAR yazar: Sergey Grigoreviç AGACANOV
8- Son İmparatorluk Osmanlı yazar İlber Ortaylı (TİMAŞ YAYINLARI)
9- Tarihe Şan Veren Türk yazar Feridun Fazıl Tülbentçi.
10- Türk Tarihinden Yapraklar yazar : YILMAZ ÖZTUNA
16- Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı yazar : Dr. Cengiz Orhonlu… Arapça çevirmesi Faruk MUSTAFA
İlginize teşekkürler
Trakyen yarımadası Tayfur köyünde Trakyenlerden günümüze tarih
Çanakkale Trakyen yarımadası ( Thracian Chersonesos) Tayfur köyü mübadele Türklerinin Rumlardan kalma köyüdür. Kaya oyma Trakyen …
Gelibolu Karainebeyli Kalaycı dede antik alanı
Kalaycı dede antik alanı Gelibolu Karainebeyli köyü Kara Nebi antik mezarlığı yakınındadır. Kalaycı dede antik …