1860’da Kuşid Han önderliğinde Farsları yenilgiye uğratıp bağımsızlıklarını kazanmışlar ancak 1874’te Çarlık Rusya’nın egemenliğine girmişlerdi. Bağımsızlık peşindeki bölge Türkleri büyük bir ayaklanma ve ardından büyük bir kurtuluş mücadelesi verdikleri Göktepe Savaşının kaybedilmesiyle birlikte Rusya’nın Hazar Ötesi Valiliği tebası hâline getirilmişti. Bu savaşta 34.000 kayıp veren Türkmen halkı bir daha bu yoğunlukta ayaklanamamıştır.

1899’da Hazar Ötesi Valiliğine son verilip Bolşevik devrimine kadar diğer Türk topluluklarla beraber Türkistan Genel Valiliğine bağlanan Türkmenistan, 1916’da isyanın yeniden başladığı yer olmuş, 1918’de yeniden kurulan Hazar Ötesi İdaresi de bu Basmacılar İsyanı adıyla anılan Türkistan Türklerinin bağımsızlık mücadelesini önleyememiştir. Orta Asya Türk halkı Rusların istilâ ettiği ülkelerini temizlemek, inançlarını ve geleneklerini korumak için topyekün savaş vermişlerdir. Türkiye’nin de desteklediği Basmacılarla bir dönem birlikte savaşan ve Hindistan’ın İngilizlere karşı bağımsızlığını kazanabilmesi için Asya’da İslâm İhtilâli başlatmaya çalışan Enver Paşa, yine bu topraklarda kılıç elinde şehit olup Tacikistan’da gömülmüştür. En önemli gücü Özbekler olan, Türkmenler ve diğer Türk halklarının, hattâ Türk olmayan Müslüman Taciklerin de katıldığı Basmacılar hareketini bastıran, Çar emperyalizmi ve sultasına rahmet okutan Lenin Rusya’sı, 1924’te bölgedeki direnişi tamamen kırmış, tam hâkimiyeti sağlamış, göstermelik sözde Özerk Türkmenistan Sovyet Cumhuriyetini kurmuştur.