Yaklaşık 2000 Yıl Önce Büyük Hun İmparatorluğu döneminde yaşamış olan 23 kişinin mezarı Ulanbatur’un Bayankoşu Bölgesine bağlı Zuunsalaa’da, Odont 23. Sokak’ta ortaya çıkarıldı. Kazılarını Moğol Bilim ve Teknoloji Üniversitesi öğrenci ve araştırmacılarının yürüttüğü kazının ilginç tarafı ise bölge sakinlerinin burada bulunan bu taşların bir mezarlık olduğundan habersiz olmaları. Bulunan mezarlardaki kişiler sıradan Hunlar. Yani soylu sınıf mensubu değiller. Konunun uzmanı olmayan kişilerin baktıklarında pek anlam veremeyecekleri bu taşlar aslında çok nadir ve değerli eserler olma özelliğini taşımakta. Antik cenaze törenleri ile alakalı eşyalar ile birlikte bir parça bronz ayna ve bununla birlikte bir hanzi(bir çeşit emaye kase) de buluntular arasında. Bunlar haricinde şifalı bitki kalıntıları, demir eşyalar, kemikler ve kumaş parçaları ortaya çıkarılmıştır. Bulunan 23 mezarın henüz üçü kazıldı ve kazılan üç mezarın 2 sinde çalışmalar tamamlandı. 8 mezarda ise üzerlerinden halka açık bir yol geçtiği için çalışmalar gerekli altyapı çalışmaları ve izinler alındıktan sonra çalışmalar devam edecek. Kazı çalışmaları Moğolistan Spor, Turizm ve Kültür Bakanlığınca finanse edilmekte. Bakan Ts.Oyungerel kazı alanını bulunduktan sonra ziyaret etti ve arkeologlar ile bir araya geldi. Ziyaret esnasında Unuudur gazetesinden J. Selenge kazıyı yürüten Prof.Dr. L.Erdenebold ile buluntu mezarlar hakkında konuşma şansı buldu. Prof. Dr. L.Erdenebold şöyle konuştu:

–          Öğrencilerinizle birlikte yürüttüğünüz kazı nasıl başladı?

–          Çalışmalarımız başlayalı pek fazla zaman olmadı. Zaten kazılarımız başladığında çevredeki bazı kamusal alanlara girilmesi gerektiğinden hemen Spor, Turizm ve Kültür Bakanlığı’na müracaat ettik.

–          Mezarların Hun Dönemi’ne ait olduklarını nasıl anladınız?

–          Bunu ancak profesyonel araştırmacılar anlayabilirler. Hun mezar yapıları bize bu ayırt etme şansını tanıyor.

–          Mezarların sıradan Hunlara ait olduğunu söylüyorsunuz. Buradaki mezarlar önemli şahsiyetlere ait olsaydı daha mı değişik mezar şekilleriyle karşılaşacaktık?

–          Evet, öyle. Ancak sıradan şahıslar dahi olsalar buluntular gerçekten çok önemli. Ve buradaki işimiz bittiğinde buluntular Moğol Devlet Müzelerine aktarılacaklar.