ASYA KURGAN GELENEĞİ

Doç. Dr. Haluk BERKMEN

Tüm orta Asya ve özellikle Aral gölü ile Pamir yaylası arasında kalan geniş bölge Ön-Türk olan Saka Türklerinin yoğun yerleşim ve dolaşım ortamı idi. Bugünkü Kazakistan’ın güney batı bölgelerinde açılmış olan kurganlarda öylesine zengin kıyafetler, takılar ve süsler bulunmuştur ki bu şahane kurganlara kazı bilimciler “Kraliyet kurganları” adını vermekten kendilerini alamamışlardır. (Kaynak:Dwellings of Eternity, Alberto Siliotti, Barnes & Noble)





At kültürünün Asya kökenli olduğunu biliyoruz. Eskiden yöneticilerin, mezarlarına atlarla birlikte gömülme geleneğini Altay dağlarında içleri açılmış pek çok kurganda buluyoruz.Cennetin Otlakları başlıklı yazısında Natalya Polosmak (Kaynak: National Geographic,Ekim 1994) Rusya, Kazakistan, Cin ve Moğolistan kesim noktasında (Ukok adli tepede) açtığı bir kurgandan söz etmektedir.

Kurganın taşlı üst tepesi açıldığında bir tahta odanın üstünde tüm süsleriyle gömülmüş 6 adet at cesedi ile karşılaştılar. Bu atlar alınlarına vurulmuş tek bir balta darbesi ile kurban edilmişlerdi. Kurban töreninin eski bir Türk adeti olduğunu atın başını tutan kişiye Bas tutkan kişi denilmesinden anlıyoruz.

At ile birlikte gömülme geleneği hem güney Mısır bölgesinde yaşamış olan KUŞ krallarında hem de Etrüsk krallarında görüyoruz. Tahta odada ise, bir tahta tabut içinde, kürklere sarılı altın süsleri ile birlikte buzlar içinde gayet iyi durumda korunmuş bir kadın mumyası vardı. Mumyanın omzunda ve bileğinde dövmeler hala gayet belirgin durumda idi.

Kurganlara orta Asya bölgelerinden Çin içlerine kadar rastlanmaktadır. Resimde  bir Çin taş tepesi görülüyor. Bu taş tepelerden bazıları açılmış ve içlerinden çok ilginç heykeller çıkmıştır. Fakat hala açılmamış durumda pek çok kurgan bulunmaktadır.

Mumyalama geleneğine ise Ön-Türklerin gittikleri her bölgede rastlıyoruz. Günümüzden 7,000 yıl önce yaşayıp belirli bir kültür düzeyine ulaşmış bir halk ortaya çıkarılmıştır. (Kaynak: Ancient American dergisi, Cilt 6, sayı 39, sayfa 26)   Bu halkın Asya kıtasını Amerika kıtasına bağlayan bölgede yaşadığı ve eskimo kültürünü oluşturduğu görüşü mevcuttur. Kültüre isim olarak /Mumya halkı/ adının seçilmesi ölülerini mumyalama adetinde olmalarından dolayıdır. Bu halkın tip olarak uzun çehreli ve Kafkas tipli oluşları onların bu bölgelere batıdan göç ederek geldiklerini gösteriyor.

Yapılan araştırmalara göre 12 aylık bir takvime sahip oldukları, balık ağı imal ettikleri, Astronomi ve anatomi bilgisine sahip olup bu bilgileri pratik hayata uyguladıkları  saptanmıştır. Bu derece ileri bilgilerle donanmış bir kültürün mumyalama tekniklerini de geliştirmiş olması pekala mümkündür.

Halen bu mumyalardan arta kalan birkaçı Washington D.C. Smithsonian müzesinde sergilenmektedir.

Çinin kuzey batı bölgesi olan doğu Türkistan Uygur cumhuriyetinde ilginç bir mezar ortaya çıkarılmıştır. (Kaynak: National Geographic, Mart 1996, Cilt 189, Sayı 3, sayfa 44) Alnında güneş simgesi bulunan bir erkek mumyasının, sanki yeni gömülmüş gibi saçı ve sakalı dahi yerli yerinde duruyordu. İlginç olan şudur ki yapılan tetkikler mumyanın günümüzden 3,000 yıl önce mezara konmuş olduğudur.