Bir dilin bilimsel yada üstün dil olduğu dili kullanan toplumun gücünün göstergesidir..
Dünyanın çeşitli tarihlerinde birçok dil baskın-çok kullanılan dil olmuştur…
Dilin çok yaygın kullanılması, ya büyük bir toplum tarafından kullanılması, yada evrensel ilişkileri büyük bir toplum olması gerekir.

Türk dili Türk dünyasında çeşitli lehçelerde kullanılan analitik bir dildir..
Türk dilinin en güçlü görüldüğü eser Orhun kaya yazıtlarıdır, bu yazıtlar günümüz Türkçesine çok yakın lehçe ile yazılmıştır..
Türk dilinin hakimiyeti antik Asya ticareti ile bağlantılıdır, İpekyolu ticaret yulu ve İpekyolu ticareti dünyadaki bilinen en büyük ticaret yoludur günümüzde de önemini kaybetmemiştir.. büyük kara kıta Asya-Avrupa-Afrika kıtalarının ticaret birliği olan bu ticari hareketin coğrafyası Türk coğrafyasıdır… bu ticareti yapacak insanların öncelikli olarak Türkçe bilmeleri gerekir.. vede öyle olmuştur, Türk dili Ana Kara parçasının en çok konuşulan dilidir…

Çok büyük Kazak Türk bilgesi Tarkani-Farabi 70 dil bildiği günümüze kadar gelen yazılı belgelerde bildirilmiştir, bunun en büyük sebebi antik Türk lehçeleri ve İpekyolundaki insanların çok çeşitli ülkelerden Türk coğrafyasına yaptıkları gezilerdir.

İnançlar kültürlerin yöneticisi olduğu için mö 5000 lü yıllarda başlayan Ortadoğu tek tanrılı inançlar zincirinde çeşitli dillerin hüküm sürdüğü dönemler olmuş buna bağlı olarak Türkçe ikinci dil konumuna gelmiştir, özellikle Ortadoğudaki hakimiyet savaşları nedeni ile, denizler-okyanuslar arası Deniz Ticareti yaygınlaşınca İpekyolu ticaret yolunda gerileme olmuştur, buna bağlı olarakta Türkçenin yerini Farsça, Arapça gibi diller “Üstün dil” haline gelmiştir.

Türklerin Müslüman olması ile İslamiyetin kitabının Arapça oluşu Arap dili ve yazısını “Birinci dil” haline getirmiştir.

Arapların Asya Türk bölgelerini hakimiyetleri altına aldıklarında bu bölgeleri Fars yönetimine vermişler ve Türk bölgelerinde Farsça resmi dil halini almıştır..ve birçok yerleşim yerinin adını Farsça olarak değiştirmişlerdir, örnek; Farabi, Farablı demektir, Farab, Farslıların Tarkan bölgesine verdikleri isimdir, bölge bu gün dahi Türkistan olarak bilinmektedir.
Kaşgarlı Mahmut(1008 -1105) Divânu Lügati’t-Türk
Türk dilini anlatan ve bu dilin yetisini göstermek için yazılan ilk sözlük yapıtıdır ve Kaşgarlı Mahmud tarafından 25 Ocak 1072’de yazılmaya başlanmış ve 10 Şubat 1074’te bitirilmiştir. Bu kitap içinde şu tümce bulunuyor: “Türk dilini öğrenmek çok gerekli bir iş olur”. Yapıt, Türkçenin varsıl dilbilgisi özelliklerini en çarpıcı biçimde yansıtan bir özelliktedir.

Türkler Müslüman olduktan sonra Karahanlılar İslamın kitabı Kuran’ı Türkçeye çevirmişlerdir…Muhammed bin el-Hâc Devletşah eş-Şîrazî tarafından 1333-34 yılında hazırlanmıştır.

Ali Şîr Nevaî (1441-1501) ve Muhakemetü’l-Lugateyn ( İki dilin yargılanması)
15. yüzyıl edebî şahsiyetlerinden ünlü Ali Şir Nevaî tarafından Çağatay Türkçesi ile yazılmış bir eserdir. Nevaî, edebî dil olarak Türk dilinin Farsçaya nazaran üstün olduğuna inanmış ve Aralık 1499’da tamamlanmış Muhakemetü’l-Lugateyn’de de iddiasını savunmuştur. Ünlü eserinde iki dilin karşılaştırmasını söz varlığından örneklerle yaparken Farsçaya üstünlüğünü kanıtlamaya çalıştığı kendi dilini Türkî, Türkçe şeklinde beyan etmiştir.
Özellikle Türk dilinin hayvan isimleri ve fiil zenginliği yönünden Farsça’dan daha üstün olduğunu gösterir.

On beşinci yüzyılda Çağataycanın (Çağatay Türkçesinin) klasik bir yazı dili olarak kimlik kazanmasında Ali Şir Nevâyî’nin önemi bilinmektedir. Nevâyî öncesinde ve Nevâyî’nin çağında, Timurlular devletinde Türkçe yazan sanatçılar azdır. Nevâyî, Türkçeyi edebi dil olarak kullanmayan, Farsça yazan çağdaşlarına çatar. Çağdaşlarının Farsçanın karşısında edebî dil olarak Türkçeyi yetersiz görmelerini eleştirir; eğer emek verilirse Türkçenin de Farsça kadar, hatta daha fazla anlatım inceliklerine sahip olduğunun görüleceğini belirtir. Bu görüşlerini Muhakemetül-lugateyn’de görürüz.
.