.
Osmanlı devleti üç kıta’nın imparatorluğu olarak ticaret yapan insanların para kazandığı bir coğrafya idi, bu coğrafyada insanların ihtiyaçlarını temin edip ticaret ile uğraşan önemli bir toplum vardı bu toplum özellikle Yahudi ticaret toplumu idi.
Bir ülkede ticaret yapmak o ülkenin yurt içinde ve yurt dışında üretimleri halka ulaştırmaktır.
Her toplumun sosyal yapısına göre ihtiyaçlar oluşur.
Bir topluma ticaret yapmak için önce kültürün isteklerini getirmek gerekir, fakat daha da önemlisi alışkanlık yapan sürekli ihtiyaçları topluma tanıtıp onların kültürlerine bu tüketim maddesini ticari bir mal haline getirmek tüccarların en büyük gelir kaynağını oluşturur…
İşte tütün Osmanlı devletine ticaret için sokulmuş Türk toplumunda olmayan tütün kültürü Osmanlı’da çok önemli bir tüketim maddesi olmuştur.
Zaman içerisinde tütün tiryakiliği oluşmuş ve zaten zor geçinen halkın geçim için kazandığı paraların çok önemli bölümü bu maddeye harcanmıştır…
.
Tütün 1601 III. Mehmed döneminde 1601-1605’te İngiliz, Venedik ve İspanyol (Yahudi) tüccarlar tarafından İstanbul üzerinden tanıtıldı, bu da tütünün Avrupa’da kullanılmaya başlamasından yüz yıl sonra Osmanlı İmparatorluğu’nda kullanılmaya başladığı anlamına geliyor.
.
İlk tütün ekimi Makedonya, Yenice ve Kircali’de başladı.
.
1633 IV. Murad döneminde Hükümet gümrük vergisi tahsil etmesine rağmen, 1633 yılına kadar tütün aleyhine bir yasak getirilmedi.
Tüketim arttıkça, tütün ve diğer ülkelere karşı fikirler konuşulmaya başlandı.
Osmanlı İmparatorluğu’ndaki din adamları tütün içmenin Kur’an-ı Kerim’e karşı olduğunu iddia etti.
Sultan Ahmet ilk olarak sigara tütünü yasağını ilan etti.
.
I.Ahmed’in ardından, Sultan Mustafa ve II. Osman döneminde yasak, yabancı seferler ve iç karışıklıklar nedeniyle pek etkili değildi.
.
Dördüncü Murad, en çok şu anda sigara olarak bilinen tütüne karşı mücadelesiyle tanınıyor.
.
Tütün üretiminin çoğunun yapıldığı Cibali’de, kazıklı sigara izmaritlerinin yığını nedeniyle büyük bir yangın çıktı. Bu olaydan sonra dördüncü Murad sigara içmek için ciddi cezalar getirdi, insanları kafalarını keserek idam etti.
Bu infazlar 1646’da dördüncü Sultan Mehmet tarafından kaldırılana kadar devam etti.
.
İbrahim Sultan’ın tahtından sonra erken yaşta Sultan olan Sultan Mehmed (avcı) tütün içti.
.
1646’da I. İbrahim tütün içim yasağı kaldırıldı.
Bu yıllarda Anadolu’da tütün ekimi başladı.
Daha sonra tütün ekimi için geniş tarlalar kullanıldı.
Bir süre sonra tütün Avrupa’ya satılmaya başlandı.
Ülke genelinde tütün adetleri kurulduktan sonra, 13’ü Rumeli’de, 11’i Orta Anadolu’da ve 6’sı Doğu Anadolu, Arabistan ve Suriye dahil bir bölgede.
Sultan II.Mahmut, kurduğu yeni askeri durumu telafi etmek için tütün vergilerini% 100 artırdı.
.
1678 yılına kadar tütün serbestçe ithal edildi.
Daha sonra II. Süleyman, Yenice ve Kırcali’de üretilen tütün için 8 ila 10 jeton gümrük vergisi olarak suçlandı ve İstanbul’a getirildi.
.
Vergi miktarı daha sonra artırıldı ve hem satıcılardan hem de alıcılardan tahsil edildi.
Bayilerin 12 jeton, alıcıların 8 jeton vermesine karar verildi.
.
1686 yılında IV. Mehmed tütün satıcılarından alınan vergi “duhan / duhan vergisi” adı altında 16 jetona yükselmiştir.
Daha sonra 1698’de 55 kitle parası için vergi daraltıldı.
.
Serbestçe yapıldığından tütün üretimi oldukça popülerdi. Anadolu’da da tütün tarımı başladı.
Büyük firmalar Anadolu ve Trakya’da tütün üretimine adanmışlardır.
Tütün üretimini düzenleyen ve ondan gelir elde eden bir kanun düzenlenmiştir.
Tütün üreticilerine, bayilerine ve alıcılarına tütün türlerine göre vergi tahsil edildi.
Gümrük vergisi oke başına 20-50 jetona çıkarıldı (1283 gr.).
Kanuna göre tütün üreticileri her dönüm için “duhanı dönüm vergisi” olarak 2,5 kuruş 12 para ödemek zorunda kaldı.
İkincisi, yenilikçi bir padişah olan Mahmut, yeni kurulan askeri departmanın masraflarını karşılamak için tütün vergilerini yüzde yüz artırdı.
.
1826’da, II. Mahmut duhanı dönüm vergisi geliri 3000 çantadan 6000 çantaya, yani 3 milyon kuruşa çıkarıldı.
.
1840 yılında I. Abdülmecit tütün ithalatı ve ihracatı vergileri için komşu ülkelerle ticaret sözleşmesi imzalandı.
Aynı yıl içinde Tekel Ofisi kuruldu.
.
1855 Vergiler, I. Abdülmecit 1855 yılında Kırım Savaşı nedeniyle Osmanlı Hazinesi üzerindeki yükü hafifletmek için daha fazla artırıldı.
.
1861 I. Abdülaziz Osmanlı İmparatorluğu’nda tütün üzerindeki en önemli gelişmeler 1861’de I. Abdülmecit döneminde başladı, en önemli gelişme tütün ithalatı yasaklandı..
Osmanlı İmparatorluğu’nda tam olarak tütün üretiminin ne zaman başladığı bilinmemektedir.
İlk tütün tohumları Avrupa’dan Rumeli tüccarları tarafından getirildi ve Makedonya, Yenice ve Kırcali’ye dikildi
.
1862 Abdülaziz Tütün tekeli yönetişimi 1862’de bir kodla revize edildi ve önceki uygulamalar terk edildi. Yeni yasaya göre, tütün kalitesine bağlı olarak vergiler alındı. Ayrıca daha sonra terk edildi ve tütün kalitesinden bağımsız olarak vergiler alındı.
.
1872’ye kadar Abdülaziz çeşitli düzenlemeler ve değişiklikler yapıldı.
.
1872’de Abdülaziz ilk hükümet tekeli kurulmuş ve üretim bölgesinde vergiler alınmıştır ve 3500 altın para karşılığında 2 Yunan bankacına üretim ve anlaşma hakkı satıldı Tekeli idare etme hakkı verildi.
6 ay sonra anlaşma bozuldu ve yeni düzenlemeler yapıldı.
2 yıl sonra paket puro üreten fabrikalar kuruldu.
Cibali Sigara Fabrikasında 1920 yılına kadar sadece gayrimüslim kadınların çalışmasına izin verilmiştir.
O zaman tütün ekimi serbestçe devam ediyordu.
.
1854 yılında I. Abdülmecit ile başlayan kredi süreci, Avrupa’dan alınan fonları geri ödemek için yeni çözüm arayışlarına yol açtı.
.
1873 yılında Abdülaziz yeni düzenlemeler yapıldı ve “İdari İnhisariye Duhan” adlı yeni bir organizasyon kuruldu.
.
1874 yılında Abdülaziz sigara üretmek için fabrikalar inşa edilmiş ve paketlenmiş tütün üretimi halen serbestçe yapılmakta ve satış fiyatları kaydedilmektedir.
.
1879 “Oshur” II. Abdülhamit vergisi hariç tutulduğunda, 1879’da yazılı bir anlaşma ile bir grup Galata bankacısına 10 yıl boyunca diğer resmi vergi ve gelirlerin idaresi yapıldı.
.
1882 Daha sonra bu hak 1882’de yönetmelikle Duyun-u Umumiye’ye devredildi.
.
1883 yılında II. Abdülhamit imzalanan bir sözleşme ile, “Memaliki Osmaniye duhanları Müşterekilmenfaa Reji Şirketi” başlıklı bir Fransız şirketine tütün tekeli çalıştırma hakkı tanındı.
.
1883 Reji süreleri… 1883 II. Abdülhamit yılında yapılan bir anlaşmayla borçların daha sağlıklı ödenmesi ve gelirlerin artırılması için “Memalik-I Osmaniye Duhanlari Musterek-ul Menfaa Reji Şirketi” adlı şirkete 30 yıllık tütün işleme hakkı imtiyazı verilmiştir.
4 milyon İngiliz lirası sermayeli Fransızlar tarafından yönetiliyordu.
Bu aslında alacaklının varlıklarını topladığı garip bir uygulamadır.
Reji yönetimi Osmanlı tütününün yerli tekelini 40 yıl boyunca yönetti ve gelirlerinden Duyun-u Umumiye ve hükümete hisse verdi.
Reji idaresinin mali uygulamaları nedeniyle, kendi jandarma birlikleri tarafından yürütülen kaçakçılık faaliyetleri, toplumda ve yönetimde dağılma başladı ve kırsal alanlara önemli ölçüde suç yayıldı.
Jandarma, kaçakçılar ve siviller de dahil olmak üzere birçok insan bu kargaşada hayatını kaybetti.
.
“Yabancılara verilen demiryolları veya mayınlar gibi diğer imtiyazlara sessiz kalan Osmanlı toplumu, Reji Şirketi’ne ve onların zulmüne tepki gösterdi.”
.
Diğer ayrıcalıklar toplumu doğrudan etkilemedi.
Hatta bir perspektiften bile faydalı oldular, yeni işler açmak ve toplumun sosyo-ekonomik yaşamına katkıda bulunmak için Reji ise Osmanlı çiftçisi için en önemli kalemden elde edilen geliri kontrol ediyordu.
Bu bağlamda, çiftçiler hükümetin jandarma birliklerine saygılıyken, Reji jandarmasıyla ölümüne düşman oldular.
.
1908 II. Abdülhamid’in 1908’de 2. Meşrutiyet ilan etmesini sağlayarak, Birlik ve İlerleme Komitesi üyeleri Reji yönetimini tartışmaya açtı.
Hazine Bakanı Reji yönetimini açıkça eleştirdiğinde, Paris’ten protesto sesleri geldi.
Fransa Dışişleri Bakanı Stephen Pichon, Reji’ye el konulmasından korkan İstanbul’a bir protesto telgrafı gönderdi, çünkü böyle bir müsadelenin Fransa’da ekonomik krize yol açacağından korkuyordu.
El konulması halinde Fransız başkentini Osmanlılardan geri almakla tehdit ettiler.
Reji iktidarda kaldı…
Hükümet, Reji’ye geliri artırmak için idareden önce tütünden yıllık 737.000 lira gelir elde ederken, aynı rakamlara ancak 16 yıl sonra ulaşıldı. Gelirlerin azalmasının nedenlerinden biri Reji politikalarına tepki olarak bazı çiftçilerin üretimini durdurması, bir diğeri ise Osmanlı yönetiminin desteğini bu şirketten geri çekmesi ve bunun sonucunda da kaçakçılık sektörünün doğmasıydı.
Bu durumda Reji yönetimi gelirleri artırmanın yolunu buldu; ucuza aldılar ve yüksek fiyatlarla sattılar.
.
1921 Şirket 13 Haziran 1921 VI. Mehmed tarihine kadar faaliyetlerini sürdürdü.
Şirket ve hükümet arasında bir sözleşme imzalandıktan sonra Reji hükümete devredildi.
.
1923’teki Mustafa Kemal ilk ekonomik kongrede Reji Şirketi’nin kapatılmasına karar verildi. 26 Şubat 1923 tarihli 558 sayılı kodla hükümet, iç tüketim için tütün satın almak, tedavi etmek, tütün üretmek ve satmak ve tütünle ilgili tüm işleri yürütmekle yükümlüdür.
Bu yasaya göre, tüm tekeller devlet tekelleri haline geldi.
1923 yılında Türkiye’de sigara fabrikaları kuruldu.
Hükümet imtiyazları 26 Şubat 1923’te uzatıldı.
Hükümet, sigara, yaprak, kıyılmış tütün, enfiye ve boru ithalatı ve yurtiçinde satma gibi işleri kontrol altına aldı.
Uzun yıllar sürecek bir hükümet tekelinin başlangıcı oldu.
.
Sigara kağıtlarındaki tamgalar ve üretim yerleri sigara ticaretini kimlerin eli ile yapıldığını gösterir.
Osmanlı sigara tüketiminde çok önemli bir durum da sigara kağıtlarında Latin alfabesi kullanımıdır
Sigara kağıtları insanlara her türlü iletişimi vermek için kullanılmış reklam panoları gibidir.
Sigara kağıtlarındaki ŞEHİR İSİMLERİnin iki sebebi vardır
1 Sigaranın hangi şehirde üretildiği
2 Sigaranın milliyetçilik tamgası
Burada çok önemli bir resim bulunmaktadır HOROZ DÖĞÜŞÜ.. bunun izahı çok ilginçtir, sizi birbiriyle dövüşen horoz gibi görüyoruz… olabilir mi…
Osmanlı devleti sigara kullanımı o kadar yaygın hale getirilmiştir ki sanki kullanımı insanların hiyeraşik yerini göstermektedir.
.
DÜNYANIN BİRÇOK ÜLKESİNDE SOKAKLARDA İÇİLMESİ YASAK OLAN TÜTÜN TÜRKİYE CUMHURİYETİNDE EN ÇOK TÜKETİLEN MADDEDİR.
Osmanlı devletinde zaman zaman yasaklanmış olan bu kötü alışkanlık Türk milletinin en büyük illetidir..
Kızılay ve Yeşilay kurumları bu konuda savaş verseler de çok yetersiz kalmaktadır..
Devletin kanuları halk tarafından tepki oluşturmaktadır..
Yeni nesillerde sigara içme yaşı gittikçe daha erken çağlarda başlamaktadır..
.
DÜNYANIJN MEDENİ ÜLKELERİ SİGARA İLE SAVAŞTA ÇOK YOL ALMIŞ OLMASINA RAĞMEN, TÜRKİYEDE HALK SİGARANIN ZARARLARI KONUSUNDA HİÇBİR ÖNLEM ALMAMAKTADIR,
HER YERDE TÜKETİLEN SİGARA HER YERDE SATILMAKTADIR
KOLAY BULUNUR VE HER YERDE KOLAYCA TÜKETİLİR..
.
DİNADAMLARININ SİGARA UYARILARI HALK TARAFINDAN TEPKİ OLUŞTURMAKTADIR..
:
https://ssder.org.tr/known-history-of-tobacco-2/
.
.
.ş
.
.
.
.