HOCALARIN HOCASI el Türki – Farabi 872 Kazakistan, Otrar – 950 Suriye – Şam

TÜRK BİLGE HOCALARIN HOCASI TURKİ-FARABİ
Farabi’nin Türk kökenli olduğunu ileri süren en eski kaynak İbn Halikan (ö. 1282) olmuştur. Useybia’nın çağdaşıdır ve 669/1271’de tamamladığı “”Wafayat” adlı eserinde Farabi’nin adı Otrar – Farab kenti yakınındaki Wasij köyünde, Türk bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldiğini yazar.
İbn Halikan’ın takipçisi olan modern yazarlar İbn Halikan’ı referans alarak Farabi’nin Türk olduğunu yazarlar.
İbn Halikan’ın Farabi için “el Türk” lakabını kullanmış olması bazı yazarlar tarafından eleştirilmiştir. Bu eleştirilerde Farabi’nin hiçbir zaman böyle bir lakap kullanmadığı ileri sürülmüştür.
İbn Halikan’ın izleyicisi Ebu el-Fida aslında İbn Halikan’ın kullandığı “el Türki” ifadesinin sadece “o bir Türk idi” “wa-kāna rajolan torkīyan” şeklinde tanımlamak için kullanılmış olduğunu yazar. ”
“Otrar şehrine Farab adını İlk İslamiyet yönetiminde Arapların yönetime getirdiği Fars yönetimi sırasında Farslılar koymuştur.”

TURKİ – FARABİ MANTIK FELSEFESİ
Farabi’nin bilgi felsefesinin en önemli kısmını mantık felsefesi oluşturur.
Farabi’ye göre varlıklar dünyası ile düşünceler dünyası arasında uyum sağlanabilir ve bunu sağlayabilmek için mantık sanatının sağlayacağı bir zihin eğitimi gereklidir. İnsana özgü olan iyiliklerin başında akıl olduğuna göre ve mantık sanatı da aklın doğru çalışmasını sağlayan bir araç olduğuna göre bu mantık sanatı insana özgü iyiliklerin başında gelmektedir.

Mantık kavramı modern zamanlarda ortaya çıkmış bir kavramdır. Aristo’nun kitabı Organon yüzyıllarca mantık anlamında kullanılmıştır.
Aristo’ya göre mantık, bilgi elde etmenin bir aracıdır.
Farabi’ye göre mantık hem bir alet/sanat, hem de bir bilim’dir. Mantık dilbilim ile çok yakın bir ilişkiye sahiptir. Mantık düşünmenin evrensel kurallarını, dil bilim ise o dile özgü kurallarını belirler.
Farabi’ye göre mantığın matematik ve geometri ile de çok yakın bir ilişkisi vardır. Bu yüzden mantık öğrenmek isteyenlerin önce geometri öğrenmeleri gerektiğini söyler.

TURKİ – FARABİ VE DİL MANTIK İLİŞKİSİ
Farabi’nin yaşadığı dönemde bu konuda farklı ekoller oluşmuş durumdaydı.
Farabi dilin ortaya çıkışını felsefi bir tarzda, biyolojik ve antropolojik olgular eşliğinde açıklamaya çalışır.
Dilin kökeni ve gelişimi konusunu Farabi’den önce hiçbir filozof onun kadar kabul edilebilir ve sağlam dayanaklarla açıklamamıştı. Farabi dilin bir defada değil, aşama aşama ortaya çıktığını kabul eder, bu da insan idrakinin gelişmesi ve ihtiyaçların artması ile olur.
Farabi de Platon ve Aristo gibi insanın ilk olarak “işaret dilini” kullandığını, ikinci aşamada sesli konuşmaya geçtiğini düşünür. Sesli iletişimin ilk basamağı “nida/ünlem”dir. Bir bölgede yaşayan insanların ağız, dil, gırtlak yapıları birbirine benzediği için organlarına en kolay gelen sesler kullanılır. Ardından da nesnelere isim verilmesi gelir.
Farabi bu lakapların (adların) oluşmasında bir topluluk ittifakı olduğunu belirtir. Lakapların oluşması aşamasından sonra lafızların ve terkiplerin oluşması aşaması gelir ki, burada da belli kurallar gerekir.

“”Farabi’ye göre bilimden uzak bir toplumda, dil, sadece tabiattaki seslerin taklidinden ibarettir. “” (kendi anadili ile ilgili tarihi ve mantıki bilgiye sahip olmayan halkın durumu bir taklitten ibarettir).

Sözlerini oluşturan bir toplum ise kendi anlatımında kavramın talep ettiği zekaya ve bilgiye eğimlidir.
Daha sonra (sözlerin) anlamlarının (Sözü yerinde ve zamanında, manası açık ve akıcı bir şekilde söyleme ) taklidi olan anlamlar üzerine gösterge yaparak ve onları (sözler), varlık alanındaki düzeni yansıtacak şekilde düzenlerler.
Anlamların derli toplu olarak bir araya getirilip düzenlendiği bu sözleri, onların zihinleri araştırarak elde eder.
Daha sonra, anlamların tiplerinden kendi hallerine benzer durumda olanları açıkça ifade etmeye çalışırlar.
Toplumun birlikte katılım edemediklerinde ise yöneticiler, sözlerin kurallarını koyarlar.

Farabi’ye göre, dil, varlık ve bilinç ile birlikte ortaya çıkar. Varlık Farabi’nin dil felsefesinde merkezi öneme sahip ve metafizik bir kavramdır. Farabi’ye göre varlık tanımlanamaz, çünkü bir şeyin tanımlanabilmesi için kendinden daha geniş anlamlı bir ifadenin bulunması gerekir, halbuki varlık kavramı, en geniş anlama sahip kavramdır ve hiçbir kategoriye sahip değildir. Bu durumda insanın bilincinin açılması ile varlık kavramının insan bilincinde ortaya çıkması aynı anda olmuştur. Yani varlık, bilinç ve dil aynı anda ortaya çıkan şeylerdir. Dil, varlık ve bilincin bir surete bürünmesi ve konuşma aracılığıyla başkalarına aktarılabilmesidir.

Hava titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıki izahını Farabi yaptı.
O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını, deneyler yaparak tespit etti. Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında gerekli olan kaideleri de buldu.

TURKİ – FARABİYE GÖRE DİL İLMİ
Tek kelimelerin ilmi
Toplu kelimelerin ilmi
Kelimelerin tek oldukları zamanki kanunları
Kelimelerin toplu oldukları zamanki kanunları
Doğru yazma kanunları
Doğru okuma kanunları
Doğru şiir okuma kanunları

TURKİ – FARABİ HARFLERİN KİTABI
Bazı kaynaklarda da Farabi’nin 70 dil bildiğine dair ifadeler geçer.
Bu kadar çok dil bilmek gerçek dil ilmini ve dil ortaklıklarını keşfetmek ile mümkündür.

TURKİ – FARABİ HOCALARIN HOCASI
Batı’da hocaların hocası olarak tanınan Türk bilge için yazılacak çok çok bilgi ve belge bulunmaktadır, biz burada özellikle dil mantıklarını öz olarak yazdık.
Türk bilgemizin Türk dünyasına ve Bilim dünyasına hizmetleri çok çok büyüktür, o aklı olan insanları aydınlatmaya devam etmektedir.

TÜRK BİLİMİ TÜRK DİLİ ÇALIŞMALARI
Türk bilimi yayınlarının dil araştırmaları Farabi’nin gittiği yolu izlemektedir.
Üç dil kitabı yayına verilmiş dördüncü kütük kitap hazırlanmaktadır..

RESMİ DİLLER GÜCÜ
Resmi diller, bir ülke yönetiminde tek kurallı iletişim kurallarıdır, resmi dillerin kural koyucuları toplumun yönetim gücü kurallarına uyar, toplumların yönetim gücü yönetici gücüdür, toplumlarda yönetici güç bazen çoğulun gücü, bazen kıralın gücü, bazen de maddi gücün yetkisidir, maddi güç üretim ve ticaret gücüdür…

EVRENSEL DİLLER
Evrensel dillerin başında MATEMATİK ve GEOMETRİ gelir..
İkinci önemli evrensel dil KOİNE DİLLER dir, Koine Dil’ler özellikle “ticaret dilleri”dir, çok toplumlu resmi diller de bir yönüyle Koine Dil’dir.
.
.
.
.
.
.
.
.