.
Piri reis – Ahmed ibn-i el-Hac Mehmed El Karamanî Osmanlı’nın İstanbul’u almasından sonra güçlenen denizciliğinde var olmuş bilge bir denizcidir, öğrenme çağı hakkında amcası Kemal Reis’le geçen zamanları yazılmaktadır.
Denizcilik; gemi bilgisi ile birlikte coğrafya, gök bilgisi, takvim, harita, hava ve yel bilgisi isteyen bir iştir.
Gelibolu Osmanlıdan önce de sonra da önemli gemi yapımı ve denizcilik merkezi idi, böyle olunca Gelibolu denizcilik kültüründe gözlem evinin olmaması düşünülemez, çözellikle büyük denize açılmak için çok gelişmiş gök bilimine ihtiyaç vardır, bu bilgiler hem denizde hem karada denizci toplumun öğrenme ihtiyaçlarını oluşturur.
Günümüze kadar Piri reis’in doğduğu denizci şehri Gelibolu’nun şehirdeki deniz kültürü hakkında yazılı tarih yeterince yoktur.
Ayvalık Lale adası – Gelibolu Bolayır KAYA OYMA TERSANELERİ ;antik Trak-Trakyen tarihi
Dönemin ve Piri reis’in haritalarına baktığımızda sabit bir noktadan üçgen mesafe ölçümleri le yapılmış haritalandırma görüyoruz, o dönemde “Rubu tahtası” kullanıldığını biliyoruz, rubu tahtası gece yıldızlar ile yol, mesafe, yer ve yön bulmak için kullanılmıştır, hafif tahtadan yapılmış basit bir alet olmasına rağmen ölçme bilgisi olup iyi ve hassas kullanabilen için çok işlevi olan alettir, bu alet gök bilimi bilen bilge insanların yapabildiği bir alettir.
Piri reis müzesi olarak kullanılan kule aslında bir “rasathane-gözlem evi”dir.
Diğer Selçuklu Gök medreseleri gibi uzun zaman bakımsız kalması ve çok hasar görmesi nedeniyle onarılmıştır, onarım aslına uygun yapılmayıp gök gözlem evi özelliğini kaybetmiştir.
Piri reis kulesi gök gözlem evi Cacabey gök gözlem evinin bir benzeridir, buradaki yapıda gökteki yıldızlar tabanındaki kuyuya su doldurularak ayna görevi yapmıştır ve bu aynadan insanlar başlarını göğe kaldırmadan yıldızları gözlemlemişlerdir.
Eski dönemlerde yıldızlar çıplak gözle teleskop olmadan izlenmekte idi.. bu konuda tarihe not düşen önemli bilge vardır, Tycho Brahe 777 yıldızın konumunu ölçtü ve bir katalog hazırladı.
“Elinde hiçbir teleskop olmamasına rağmen ölçümlerinde 1-2 dakikadan daha fazla hata yoktur.”
YILDIZLARI TELESKOPSUZ İNCELİYEN KESKİN GÖZLÜ İNSAN; Tycho Brahe 1546 – 1601 http://www.turkbilimi.com/yildizlari-teleskopsuz-inceliyen-keskin-gozlu-insan-tycho-brahe-1546-1601/
Mühim notlar:
1- Selçuklular gök bilimine çok önem vermişler ve her büyük şehirde gök bilim okulları yapmışlardır, Osmanlı devleti ise gök bilimine değer vermemiş 620 yıllık saltanatında sadece İstanbul’da bir gözlem evi kurulmuş ve üç yıl sonrasında topla yıktırılmıştır.
2 Pîrî Reis seferden sonra, tuttuğu notlardan “Kitab-ı bahriye” için bir kitap yapmak amacıyla Gelibolu’ya döndü. Derlediği denizcilik notlarını bir Denizcilik Kitabı (Seyir Kılavuzu) olan Kitab-ı Bahriye’de bir araya getirdi.
Karatay ve Caca bey gök medreseleri, Caca bey medresesinde Piri reis kulesi benzeri su kuyusu vardır, Karatay medresesinin de ayni merkezinde su havuzu vardır.
.
.
.
.
.
.